Perspectief 2015-30

2015-30 Tussen tragedies en instituties 21 Reageer de encycliek stellen ook deze auteurs dat er een transformatie nodig is van de fundamentele kenmerken van de vigerende politieke en economische systemen. Deze kunnen niet langer alleen gekenmerkt worden door zich lineair voltrekkende ontwikkelingen. ‘Degrowth’ wordt noch in de encycliek noch bij deze wetenschappelijke auteurs verstaan als ‘vermindering van de groei’. Het gaat veeleer om een fundamentele heroriëntatie van persoonlijke houdingen, vormen van handelen en van politieke instituties. Het gaat niet om minder groei maar om groei met andere doelen en oogmerken. ‘Degrowth’ staat voor een andere weg voorwaarts die binnen democratische instituties de debatten richt op ‘a social choice…not an external imperative’ 11 Wanneer men die lijn van denken onderschrijft, vergt dat onvermijdelijk dat men vragen toelaat omtrent het ‘common good’, vragen omtrent een bepaling van wegen naar het midden. Daarvoor biedt de encycliek belangrijke gezichtspunten aan, niet meer maar ook niet minder. 6 Tragedies Hoe staat het met de tragische kanten van de economische en ecologische problematiek? De tragiek van de commons komt in belangrijke mate voort uit de dynamiek dat in een almaar groeiende wereldbevolking steeds meer individuen proberen om een aanspraak op de ‘commons’ te maken zonder zich in hun preferenties te laten leiden door overwegingen die de onvermijdelijke uitputting tegen gaan. Wat lees je in de encycliek omtrent deze tragiek en omtrent de vraag hoe we daarmee om zouden moeten gaan? Het vraagstuk van de bevolkingsgroei komt niet aan de orde, ook al heeft paus Franciscus op een niet-officieel moment onderweg in een vliegtuig tegen journalisten een paar woorden gezegd over de wenselijkheid van een verantwoorde gezinsvorming. Maar dat bevolkingsgroei zelf een deel is van de tragiek en dat daarover zou moeten worden nagedacht, is voor deze encycliek een brug te ver. Anderzijds is er weer wél aandacht voor de tragische kant van de problematie k van ‘ons gemeenschappelijk huis’. De encycliek benadrukt dat we te maken heb ben met 11 A.c. 378.