Perspectief 2015-30

2015-30 Tussen tragedies en instituties 17 Reageer kunnen denken aan vragen zoals: dient er geen overheid te zijn die met wetgeving de maximering van preferenties aan banden legt? Dient er geen wettelijke regeling te zijn die de mogelijkheid tot het vormen van privé-eigendom bevordert zodat mensen op de markt zich rechtstreekser verantwoordelijk voelen voor het beheer van de ‘commons’? Terecht schrijft Dahlman dat hij meer fiducie heeft in datgene wat sociale instituties succesvol maakt, namelijk ‘the triumph of the communality; institutions that allow for the reaping of greater benefits than the avoidance of negative behavior’. 9 Maar, zo voegt Dahlman eraan toe, we leven tegenwoordig in een tijd waarin instituties in moderne samenlevingen steeds minder kunnen worden gebaseerd op een of andere ideologische basis. In toenemende mate is in de twintigste eeuw (zijn artikel is gepubliceerd in 1991) elke ideologische basis vervangen door wettelijke kaders. Daarmee trachten wij onze problemen aan te pakken; dit is ‘de geest van de twintigste eeuw’, zegt Dahlman. 4 Een weg naar het midden Op dit punt – de grote waarde die erkenning van communality heeft om onze problemen met de commons op een goede manier aan te pakken – komt het grote belang van de encycliek Laudato Si’ naar voren. In hoofdstuk IV wordt onder de titel Integral Ecology een perspectief van handelen en van een menselijke houding ontwikkeld dat de kern vormt van dit perspectief op ‘communality’ en de ‘commons’. Enerzijds herinnert de term ‘integral ecology’ aan het begrip ‘integraal humanisme’ dat in 1936 geformuleerd werd door de Franse filosoof Jacques Maritain. Het drukt uit dat politieke en persoonlijke gerichtheden, keuzes die religieus gemotiveerd zijn en keuzes die dat niet zijn, keuzes die staan in uiteenlopende wereldbeschouwelijke kaders en keuzes die gerelateerd zijn aan praktische doelen in het samenleven: dat al deze dimensies aspecten zijn in een verstaan van menselijke waardigheid en vrijheid. Anderzijds herinnert de term ‘integral ecology’ aan het begrip van de Zweedse filosoof Arne Naes die in 1973 het begrip ‘deep ecol ogy’ heeft geïntroduceerd. Hiermee heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de v erbreding van het begrip ecologie. Naes benadrukte dat vraagstukken van ecologie nauw v erbonden 9 A.c. 294.