Perspectief 2015-30

Perspectief 14 Toine van den Hoogen het common good inzake de ‘commons’ verhelderen en die kunnen bijdragen aan een gesprek over de ‘commons’ tussen allen ‘van goede wil’. Dit dubbel-perspectief verklaart ook de titel van deze bijdrage. In economische literatuur is het onderzoek naar theoretische en bestuurlijke benaderingen van de ‘commons’ sterk op gang gekomen door een fundamentele en tevens zeer omstreden lezing (1968) van de Amerikaanse bioloog Garrett Hardin, die de titel droeg: The Tragedy of the Commons . 2 Er is door velen naar een oplossing gezocht voor het tragische perspectief dat Hardin schetste. Velen hebben een antwoord gezocht op het tragische perspectief door een of andere benadering van institutionele economie. Menselijk gedrag wordt daarbinnen beïnvloedbaar en reguleerbaar geacht en dat geeft een geheel andere kijk op het probleem van de ‘commons’. De encycliek zoekt naar een ethisch en religieus perspectief op het menselijk gedrag en wil daarvoor bouwstenen vanuit de joods-christelijke traditie aandragen door de schets van een integrale ecologie. In dit artikel is mijn kritische vraag of en hoe deze bouwstenen aanhaken op de tragische perspectieven op de toekomst van ‘ons gezamenlijk huis’ en of en hoe ze aanhaken op een vereiste institutionele benadering van de problemen. 2 Reddingsboot In de encycliek is de centrale metafoor voor het ecosysteem waaruit wij voortkomen en waarin wij handelen, ‘ons gezamenlijk huis’. Om de implicaties van deze metafoor te verstaan, begin ik mijn analyse ermee een andere metafoor te gebruiken, de metafoor van de ‘reddingsboot’. Deze metafoor voor de economische en ecologische tragedie waarmee we te kampen hebben, is van Hardin 3 . Hij heeft deze metafoor gebruikt om zijn theorie van de ‘commons’ te verduidelijken. Het tragische vraagstuk dat Hardin in onze economie steeds weer ziet opduiken, is samen te vatten in het beeld dat er maar een beperkt aantal mensen in de reddingsboot terecht kunnen opdat allen die daadwerkelijk erin terecht gekomen zijn, kunnen overleven. Vele anderen gaan ten onder omdat er voor hen geen plaats is. Voor Hardin zijn de toekomstmogelijkheden van de commons nauw verbonden 2 Hardin, G. (1968), The Tragedy of the Commons, in: Science , Vol. 162, 1243-1248. 3 Cfr. Lutts, Ralph. H. (1984), Garrett Hardin: Dilemmas and Taboos, in: The Environmentalist, 4, 287-293.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=