Perspectief 2015-27

Perspectief 52 dr. Douwe Visser “Dit heilig concilie spoort alle katholieken aan om de tekenen des tijds te verstaan en ijverig deel te nemen aan het oecumenisch werk.”(UR1,3) Het is belangrijk om daarbij in acht te nemen wat UR zegt over de relatie tussen de oecumenische beweging en de vernieuwing van de kerk. Het gaat maar niet om een bijzaak, die het wezenlijke in de kerk niet verandert. Dat gebeurt juist terdege en wel in een wederzijdse beïnvloeding. De vernieuwing van de kerk wordt gezien als iets van ‘grote oecumenische betekenis’ (UR2,1). Het is dan ook geen wonder, dat het oecumenisch elan van UR gestalte kreeg tijdens een concilie, dat eerst en vooral van betekenis was als een vernieuwende factor in de kerk zelf. In feite kan men dit ook omgekeerd zien. Waar de kerk zich afsluit voor de oecumene, zal ook de vernieuwing van de kerk minder gestalte krijgen. Misschien is wel een van de redenen van de ‘oecumenische winter’ de gedachte, dat teveel oecumenische openheid zou afhouden van het versterken van de eigen identiteit. Deze versterking wordt dan gezien als een terugkeer naar ‘traditionele waarden’. Maar in feite is de vernieuwing van de kerk altijd een besef, dat vernieuwing een terugkeer naar het wezenlijke van de kerk inhoudt: “Omdat iedere vernieuwing van de kerk wezenlijk bestaat in een grotere getrouwheid jegens haar roeping, ligt hierin ongetwijfeld de zin van de beweging tot eenheid.”(UR 2,1) Deze relatie tussen de vernieuwing van de kerk enerzijds en de beweging tot eenheid anderzijds, is een fundamenteel gegeven in UR. Innerlijke bekering Wat in UR geldt voor de vernieuwing van de kerk, krijgt een persoonlijke dimensie in de overtuiging, dat “echt oecumenisme niet mogelijk is zonder innerlijke bekering.” (UR 2,2) Bekering in Bijbelse zin heeft te maken met het verlaten van vertrouwde kaders. Het betekent grenzen overschrijden. Het betekent bereid zijn om risico’s te nemen. Het is Jezus zelf, die mensen roept om de beschutting van het vertrouwde te verlaten. De geschiedenis van de kerk is vol van zulke momenten van omkeer. Het zijn momenten waarop, zoals UR zegt, Christenen hun leven zuiverder op het evangelie hebben afgestemd. Eigenlijk is hier UR werkelijk maatgevend voor de mate waarin een nieuw inzicht tot bevordering van oecumenische vernieuwing gestalte krijgt.