Perspectief 2014-24

2014-24 De dynamische receptie van het Concilie van Trente binnen de Kerk van Utrecht11 Reag eer op grond van deze explorerende bijdrage duidelijk dat er op het terrein van de receptie van het Concilie van Trente in de katholieke kerk van Nederland nog veel onderzoek mo- gelijk is. De aanvankelijke receptie van het Concilie van Trente in de Noordelijke Nederlanden De gespannen verhouding die de (latere) Cleresie en Oud-Katholieke Kerk van Nederland heeft tot het Concilie van Trente blijkt al uit de implementering van één van de Anliegen van het Concilie van Trente in de Lage Landen: de herindeling van de bisdommen en de oprichting van de kerkprovincie Utrecht. Deze herindeling had verschillende achtergron- den, de betere pastorale zorg en het functioneren van bisdommen als werkelijke “pastorale eenheden” met residerende bisschoppen en een verhouding van kloosters (van zowel ac- tieve als contemplatieve ordes) die binnen deze kaders paste. Het Concilie van Trente legde eveneens grote nadruk op het functioneren van bisdommen (en deed ook een aan- tal uitspraken over de verhouding tussen ordes en bisdommen). 2 De analogie van de inhoud van deze besluiten met de implementatie ervan in de Lage Landen door de bulle In Universas (12 mei 1559, Paulus IV) is onmiskenbaar. Hoewel geen direct besluit van het Concilie van Trente ligt het wel in de lijn van dit concilie; de bestuursstructuren op het niveau van het bisdom zouden bij de latere ontwikkelingen met betrekking tot de relatie Rome – Utrecht een bijzonder belangrijke rol spelen. 3 Het is één deel van de receptie van het Concilie van Trente en diens intenties binnen de kerk in de Lage Landen en wel een deel dat tot op de dag van vandaag grote actualiteit bezit voor de Oud-Katholieke Kerk van Nederland, daar ze deze indeling nog altijd hanteert. 4 Het hanteren van deze indeling 2 Zie met name de besluiten van de sessies 6 (besluit over de hervorming van de kerk); 7 (idem); 13 (idem); 14 (idem); 21-25 (idem; van sessie 25 is ook het besluit over de kloosterlingen relevant). 3 Zie hierover, e.g., Dick J. Schoon, Van bisschoppelijke Cleresie tot Oud-Katholieke Kerk. Bijdrage tot de geschiedenis van het katholicisme in Nederland in de 19e eeuw (Nijmegen: Valkhof Pers, 2004), 19-30, Jan Hallebeek, Canoniek recht in Ecclesiologische Context. Een inleiding tot het Kerkelijk Recht van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland Publicatieserie Stichting Oud-Katholiek Seminarie 49 (Sliedrecht/Amersfoort: Oud-Katholiek Boekhuis/Merweboek, 2011), 57-105. 4 Zie Statuut van de Oud-Katholiek Kerk van Nederland (2007, gewijzigd: 2010 - http://www.okkn.nl/fman/6135.pdf ) , art. 89: 1. De Oud-Katholieke Kerk van Nederland bestaat uit de kerkprovincie Utrecht, die overeenkomstig de territoriale indeling van 1559, de volgende bis- dommen kent: Utrecht, Haarlem, Deventer, Middelburg, Leeuwarden en Groningen. 2. Het