Perspectief 2012-18

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 18, december 2012 8 gaan geeft aan dat ze niet functioneren als een korenmaat die het licht afschermt, maar als de lamp die op een staander wordt gezet en die de hele plaats kan verlichten. De tekst bevestigt de actuele kracht van het Woord, zijn vruchtbaarheid vandaag. Zoals Johannes zegt: ‘Jezus, heeft nog veel andere dingen gedaan. Maar als ze één voor één werden beschreven, dan zou de hele wereld te klein zijn voor de boeken die men dan zou moeten schrijven’. (Joh. 21, 25) Het levende Woord leent zich tot het spel van de schrift om tegen onzin, het niets, het absurde het bewijs van hun falen te leveren, omdat het verhaal verwoordt hoe de lezer gisteren en vandaag het perverse verijdelt en aan de bekoring van het niets weerstaat, en het uitspreekt! In het boek van de Apocalyps lezen we: ‘Schrijf deze woorden op, ze zijn betrouwbaar en waar’. (Ap. 21, 5). De verzen uit de Apocalyps zijn letterlijk ‘betrouwbaar en waar’, woorden die trouw zijn aan de betekenis van datgene waaraan we ons vertrouwen kunnen geven, waartegen we amen kunnen zeggen (van het Hebreeuwse ‘émounah’ dat ‘in vertrouwen toebehoren’ betekent). De woorden van de Schrift zijn niet betrouwbaar omdat ze voort - komen uit een autoriteit die zich garant stelt, maar wel omdat ze worden bewaarheid in hen die het Woord ontvangen en zich eraan ‘hechten’ (in het Hebreeuws is het geloof eerder een toebehoren dan een gehecht zijn). Zo kunnen we dan ook de uitnodiging van de Apocalyps, ‘Schrijf’, begrijpen: de hoop om een betrouwbaar woord uit te schrijven dat ook wordt bevestigd en het opnemen in onze levensloop zo dat we op de laatste dag van ons leven in staat zijn een woord te lezen dat ons hart doet branden en terug op weg zet (zoals de leerlingen van Emmaüs het hebben ervaren). Ik hou van het woordspel van Lacan die ons uitnodigt ‘om het geloof uit te schrijven’ ( écroire ) door de werkwoorden schrijven ( écrire ) en geloven ( croire ) met elkaar te verbinden’. Lacan geeft goed aan dat elk schrift een geloofsact is: een mens in staat stellen om zijn leven uit te schrijven, vorm te geven, er een kunstwerk van te maken zoals een kunstenaar of kunstenares. Ecrois – ‘schrijf je leven uit’ kan een oproep zijn die de hoop tot ieder van ons richt: hou niet op erin te geloven en het vorm te geven. Je zult zien dat je leven niet ophoudt zich te voltrekken en mogelijkheden te ontwikkelen. Andere lezers zullen erin de tekens ontcijferen die hen ook in staat stellen nieuwe bladzijden te schrijven met de onuitwisbare inkt van de hoop. Eens zal God zelf dit boek lezen dat door elk van ons is geschreven: ‘Een ander boek werd geopend: het boek des levens’. (Ap. 20, 12) Men weet dat de Orde van de Predikheren (dominicanen) werd opgericht voor het heil van de zielen ( âmes ). Brutaler gezegd zou men vandaag kunnen zeggen: voor het heil van de ezels ( ânes ), gezien de domheid ( bêtise ) die veel onheil aanricht! Domheid in de dubbele betekenis van onzin en van het vertrappen van het menselijke tot het niveau van de dieren. Het voortdurend hameren op het genieten herleidt dingen en mensen tot consumptiegoederen. Wat een verarming! Persoonlijke relaties zijn doordrenkt met het gif van de nuttigheidsbejag. De anderen zijn voor mij aanhangsels of speeltuigen. Want als ze niet aan die eis beantwoorden, worden ze, als vijandig aan mijn verlangen, genegeerd. Het is het rijk van het ik. Hoe dan een antwoord te geven op de nood aan heil van de ‘ezels’ ( ânes ), excuseer, zielen ( âmes )? Zouden we niet op een nieuwe wijze moeten luisteren naar het devies van de Predikheren dat we van de H. Thomas van Aquino kregen: Contemplare et contemplata aliis tradere (Summa theologiae II-II 188.6)? Contemplare , beschouwen: wat is er te zien? Het oude, dat al voorbij is? De resten van tweeduizend jaar christendom? De Kerk dreigt een museum te worden en wij de museumbeheerders. Wat moeten we dan beschouwen? De Godheid? De Transcendentie? Ze laten zich slechts zien doorheen het gebeuren, de gave van het leven, de transcendentie die trouwens aan het licht komt in de lichamelijkheid van de medemens. Laat het boek van de Apocalyps ons een antwoord geven: ‘Toen zag ik een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, de eerste hemel en de eerste aarde waren verdwenen en de zee bestond niet meer. … Zie, ik maak alles nieuw’. (Ap. 21, 1; 5) ‘Zie’ betekent: ‘Kijk hier’. Wat er te zien is: het nieuwe dat onstuitbaar doorbreekt in onze te strakke en afgedane kaders die niet zijn