Perspectief 2012-18

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 18, december 2012 3 Het Woord Gods prediken Een letterlijke, kerkelijke of kritische lezing van de Bijbel door pater Dominique Collin .o.p In het Traktaat van de wanhoop maakte Kierkegaard zich vrolijk over een dominee die in zijn preek “in drie punten de efficiëntie van gebeden bewijst, want ze zijn zo in waarde gedaald dat ze drie punten nodig hebben om te worden geherwaardeerd; of hetzelfde, maar nog iets belachelijker, als dezelfde dominee in drie punten bewijst dat het gebed een zaligheid is die elk begrip te boven gaat”. Als het gebed alle begrip te boven gaat, zegt Kierkegaard geamuseerd, dan is het onnodig verstandelijk te bewijzen wat het te boven gaat. Het ware hetzelfde als aan een verliefde te vragen dat hij in drie punten zijn liefde zou bewijzen. “Als men hem zou vragen daarover iets te zeggen, dan kan men erop rekenen dat hij u voor gek houdt, en als hij niet alleen verliefd is maar ook nog een beetje psycholoog, weet dan zeker dat hij degene die hem dat zou vragen ervan zou verdenken dat hij nooit verliefd is geweest of dat hij hem wil aanzetten om zijn liefde te verraden of de zijne te ontkennen … juist door ze te verdedigen! Ligt daar niet het verblindende bewijs dat wie verliefd is nooit op het idee komt om in drie punten zijn liefde te bewijzen of te verdedigen, want, wat eigenlijk meer telt dan al die punten samen en geen enkele verdediging is. hij bemint. En wie bewijst en pleit, bemint niet, doet alleen alsof, en spijtig genoeg - of des te beter - doet hij het zo onnozel dat hij alleen zijn gebrek aan liefde laat blijken.” Is het enige criterium voor een authentieke preek, het gevoel verliefd te zijn? Ja, als men aan de ‘dwaasheid’ van de evangelische boodschap, aan haar subversiviteit die alle bestaande kaders, het conformistisch denken en het conformistisch geloven doorbreekt, houdt. Spijtig genoeg is het christelijk spreken in formaline gedompeld en is de kracht verdoofd. Het is aangetast in haar verlangen, ziek ook van de anorexie van het verlangen die we in en rondom ons vaststellen. Inderdaad, de crisis waarvan we geregeld de opstoten ervaren, is niet enkel economisch of financieel, ze is veel dieper, existentieel, ze raakt de kwestie van het verlangen. Wat is een ‘goed leven’? Welke richting moeten we ons leven geven? Nietzsche had goed gezien dat de ziekte van onze tijd het nihilisme is. Die wil naar niets wordt het niets van het verlangen, de anorexia van het verlangen, met haar compensatie en uitlaatklep in de vraatzucht van de consumptie. Bezit het christendom een tegengif voor dit dodelijk gif dat we dagelijks inademen? Spijtig genoeg lijkt het te lijden onder eenzelfde vermoeidheid van het verlangen, onder een vorm van bloedarmoede die haar spreken en getuigen verdooft. Men heeft soms zelfs de indruk dat al de energie – die er overblijft – wordt gemobiliseerd om de bressen te dichten, om zo lang mogelijk het failliet van het christendom uit te stellen. Vooral bekommerd om het beheer van haar organisatie heeft de Kerk het moeilijk een antwoord te geven op de geloofscrisis die onze Westerse samenleving dooreen schudt. Want het gaat wel degelijk om een geloofscrisis of, meer nog, om de geloofwaardigheid, niet alleen van kerkelijke instellingen maar veel radicaler nog, om het waarheidsgehalte van het christelijk woord zelf. Onze tijdgenoten lijken er niet veel meer in te geloven. Ze hebben trouwens de christelijke overtuigingen vervangen door waarden die niet noodzakelijk evangelisch zijn. De zogenaamde christelijke waarden, waaraan velen gehecht blijven, zijn dat: ‘Als iemand een geding tegen je aanspant om je hemd te krijgen, geef hem dan ook je jas’ (Mt. 5, 40) of ook: ‘Heb je vijanden lief en bid voor wie je vervolgen’ (Mt. 5, 44). We zouden nog verder op zoek kunnen gaan: is dat wat ‘overblijft’ van het christendom enkel nog een aankleding van traditionele bourgeoiswaarden die fundamenteel niets veranderen aan het gegeven van de wereld en de geschiedenis? Zelfs de catechetische hervorming, de Bijbelse vernieuwing, de meer aangepaste liturgie, de veranderingen van de kerkelijke structuren (de lijst zou nog langer kunnen zijn), dat alles heeft fundamenteel niet het gegeven kunnen veranderen dat de