Perspectief 2012-15

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 15, april 2012 37 verbindt. Dat was in 1995 de kern van de oproep van paus Johannes Paulus II aan de andere Kerken in zijn encycliek Ut unum sint . In de Rooms-katholieke Kerk heeft het pausambt een gestalte aangenomen met vergaande jurisdictionele bevoegdheden en doctrinaire betekenis. Ten tijde van het Eerste Vaticaans Concilie bereikte die ontwikkeling zijn voltooiing met het dogma over de pauselijke onfeilbaarheid. In de rooms-katholieke kerkstructuur heeft in het algemeen het hiërarchisch gezag, niet alleen op het niveau van het pausschap maar ook in het bisschopsambt, een groot gewicht. In het algemeen kwam de Rooms-katholieke Kerk in de afgelopen decennia veelvuldig in botsing met vrijheidsopvattingen, met name vanaf de tweede helft van de vorige eeuw. Die botsingen spelen zich niet in de laatste plaats af binnen de katholieke gemeenschap zelf. De Rooms-katholieke Kerk heeft sinds de jaren zestig veel aan gezag en macht verloren, omdat veel katholieken innerlijk afstand hebben genomen en zich niet meer laten gezeggen. Dat stelt de Rooms-katholieke Kerk voor een groot probleem. De spanning tussen leergezag en vrijheid heeft zich in de Rooms-katholieke Kerk ook doen voelen op het niveau van de theologie. Zowel in Nederland als in de ons omringende landen zijn daarvan veel voorbeelden te noemen. Zonder dat te willen ontkennen is het zeker niet zo dat de Rooms-katholieke Kerk iedere vrijheid van denken zou afknijpen en geen ruimte zou geven voor hermeneutiek van de fundamentele geloofsgegevens. Het pausschap, de Petrusdienst, is wezenlijk iets anders dan big Brother is watching you. Een kenmerk van de katholieke benadering van het hermeneutische probleem is dat de hermeneutiek van het Evangelie plaatsvindt in verbondenheid met de gemeenschap die de Kerk is, en dus geen individuele aangelegenheid is die in absolute vrijheid geschiedt. De katholieke benadering veronderstelt de verbondenheid met de kerkgemeenschap en een erkenning van het gezag van paus en bisschoppen. Zo werkt ook de vereniging waarvoor ik werkzaam ben onder en met erkenning van het gezag van de Bisschoppenconferentie. Met enkele stellingen wil ik mijn inleiding afsluiten. (1) Dankzij veertig jaar oecumenische dialoog zijn er volop mogelijkheden voor oecumenische ontmoeting, uitwisseling en samenwerking. Het frappante is echter dat veel mensen de oecumene nog nauwelijks zien zitten en er niet meer in geloven. (2) De Rooms-katholieke Kerk in Nederland maakt een zware tijd door, heeft momenteel een slecht imago, niet alleen op oecumenisch gebied, maar komt daar vast weer doorheen. (3) Het boek van Kasper Een rijke oogst is voor rooms-katholieken een heel belangrijk boek omdat het ons kan helpen om door allerlei frustraties op oecumenisch gebied heen te komen en de kansen te herontdekken. De zomer ligt in het verschiet.