Perspectief 2012-15

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 15, april 2012 11 Niemand heeft God gezien, maar in Jezus is God belichaamd Een gesprek met Anna Siemieniec over orthodoxe kunst in Polen en over Polen als brug tussen de orthodoxie en het katholicisme door Edward Skubisz Anna Siemieniec werkt aan een promotieonderzoek over de orthodoxe kunst in Polen. Ze doet dat aan de Universiteit Wrocław, Polen. Ze is ook medewerkster bij de Stichting ‘Huis van de Vrede’ in Wrocław die door Edward Skubisz uit Nederland in 2005 is opgericht. Ze studeerde eerder kunstgeschiedenis alsmede Cultuur van de landen rond de Middellandse Zee en werkt nu aan haar dissertatie over iconen in Polen, met name over prof. Adam Stalony-Dobrzański, een Poolse iconenschilder uit de jaren vijftig - zestig van de 20 e eeuw. Anna heeft onlangs een kleine brochure uitgegeven over het interieur van de kleine orthodoxe kerk in Sokolowsko. Met name het werk van Michał Bogucki, een leerling van de in Polen beroemde schilder Nowosielski, is daarin opvallend. De brochure is in het Duits, Russisch en Pools verschenen en uitgegeven met steun van de Nederlandse Stichting ‘Serafim’. Anna weet veel over de Poolse orthodoxe kunst, maar is daar ook persoonlijk mee bezig. Reden te meer, volgens Edward Skubisz, om met haar in gesprek te geraken. Al snel praat ze honderduit. Een katholieke Poolse vrouw die zich bezighoudt met orthodoxe kunst. Wist je op je middelbare school al dat je deze kant uit zou gaan? Ik wilde eigenlijk naar de kunstacademie, maar wist toen al dat ik te weinig talent daarvoor had. En ik ontdekte mijn passie voor het lezen van boeken over kunst. Ik kreeg een boek in handen over impressionisme en was er helemaal weg van. Passie? Dat ik iets met passie doe is belangrijk voor me, dat motiveert me. Het heeft er mee te maken dat ik die dingen wil doen die mijn horizon verbreden, mijn kijk op de wereld, mijn ontvankelijkheid, dat ik mijn werk kan doen in samenhang met mijn kijk op de wereld. Als kind al was ik gevoelig voor kleur, vorm. Dat heeft voor mij ook met kijken te maken. Maar hoe kom je nu bij iconen terecht? Mijn ouders namen me een keer mee naar Sokolowsko. Dat ligt niet ver van Swiedbodzin, ten zuiden van Wrocław. Ik ontmoette daar Michał Bogucki, een iconenschilder. Hij had er vlakbij dat kerkje zijn werkplaats. Ik ging er vaker heen. Urenlang vertelde hij me over iconen, over schilderkunst in het Oosten en het Westen, over de betekenissen, de verschillen. Hij introduceerde me in de wereld van de 19 e en 20 e -eeuwse Russische iconentheologen Ouspensky, Edokimu, Florenski. Toen ik me daarin verdiepte, leerde ik inzien hoezeer iconen met de Bijbel hebben te maken. En ik merkte, ik voelde geen grens om me als katholiek in deze wereld te begeven, ik pikte het op, het werd mijn ervaringswereld. Ik kwam erachter dat tot in de 11 e eeuw iconen, schilderijen, in het Westen dezelfde functie hadden als in het Oosten, nog in de romaanse kunst. Pas met de gotiek ontstaan de verschillen en groeien de werelden uit elkaar. Dat wat nog tijdens het Zevende Concilie (787) in Nicea werd aanvaard over het iconoclasme - dat iconen vragen om respect voor de afgebeelde persoon: ze mogen worden vereerd, niet aanbeden - dat