GEMEENSCHAPPELIJKE BESCHOUWING VAN DE GESCHIEDENIS 17 verleden helpen zuiveren, als een stap voorwaarts naar de genezing van de vaak pijnlijke herinneringen van onze respectieveli jke gemeenschappen. B EEN SCHETS VAN DE RELIGIEUZE SITUATIE IN WEST-EUROPA AAN DE VOORAVOND VAN DE REFORMATIE 30 Aan de vooravond van de Reformatie begon voor christelijk Europa een tijd van verandering die de overgang van de Middeleeuwen naar de vroegmoderne tijd markeerde.10 Tot 1500 was de Kerk het centrale punt van eenheid geweest en de overheersende instelling in de Europese samenleving. Maar bij het aanbreken van de vroegmoderne tijd werd haar gezag aangevochten door de groeiende macht van de eerste moderne staten. Zij versterkten en centraliseerden hun politiek gezag en soevereiniteit over bepaalde landstreken. Ze probeerden hun macht over hun onderdanen te versterken op allerlei gebieden van het menselijk leven. Sinds eeuwen beschouwden wereldse heersers zich verantwoordelijk voor de godsdienst in hun staten. Maar nu hadden zij nieuwe middelen ter beschikking om hun gezag te versterken. Dit bracht hen zo nu en dan in conflict met de Kerk, bijvoorbeeld op het gebied van kerkelijke benoemingen, rechtspraak en belastingen. 31 De opkomst van de eerste moderne staten leidde tot een afname van het besef van christelijke eenheid. Het ideaal van een 10 Voor paragraaf 30 en verder, zie Thomas Brady, jr ., Heiko A. Oberman en James D. Tracy, eds. , Handbook of European History, 1400-1600: Late Middle Ages, Renaissance, and Reformation (Leiden/NY/Keulen: E.J. Br ill , 1994), 2 delen. , herdruk Grand Rapids, 1996; John Bossy, Christianity in the West, 1400-1700 (New York/ Oxford: Oxford University Press , 1985; John W. O’Malley, ed. , Catholicism in Early Modern Europe (St. Louis: Center for Reformation Research, 1988; Robert Bireley, The Refashioning of Catholicism, 1450-1700: A Reassessment of the Counter Reformation (New York/London: Macmillan, 1999).
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=