Basis HTML versie
Lesbr i e f
K I N D E R E N & I C O N E N
s
1 6
i
Sint Nicolaas kreeg in de Russische traditie een beetje de rol van een militante verdediger: van-
daar het zwaard in zijn handen, in plaats van de bisschopsstaf.
ii
De foto’s 2 en 3 zijn afbeeldingen van een driedimensionaal heiligenbeeld van Sint Nicolaas;
foto 4 van een icoon van dezelfde heiligenfiguur: tweedimensionaal. Iconen zijn altijd tweedi-
mensionaal, om daarmee aan te geven dat ze niet de werkelijkheid op een naturalistische driedi-
mensionale wijze weergeven, maar iets van onze menselijke werkelijkheid weergeven vanuit een
andere dimensie, die van God.
iii
Een wandschildering, zoals foto 5, is theologisch gezien ook een ‘icoon’ in het christelijke
Oosten: een verbeelding van het goddelijke.
iv
Er staat altijd Christus of een heilige op. Soms staan de heilige personages binnen de afbeelding
van een bijbels verhaal, een vrome legende of een wonderverhaal.
v
Johannes de Doper met zijn wilde haren.
vi
Alexij (of Alexius) de heilige man van God. Alexij verschilt inderdaad maar weinig op het eerste
gezicht van Johannes de Doper. Maar Johannes de Doper heeft – anders dan Alexij - een kameel-
haren kleed en vaak – zoals op de hier afgebeelde oude Russische icoon – een halfnaakt boven-
lijf. Ook helpt het opschrift op de icoon om de afgebeelde te identificeren. Op deze – overigens
Griekse – icoon staat: ‘de heilige Alexius’.
vii
St Joris en de Draak. Hedendaagse Russische icoon door leerling van icoonschilderschool voor
kinderen in Sint Petersburg. (Foto: Girvel)
viii
Goud: de kleur van de goddelijke werkelijkheid: het licht dat a.h.w. straalt vanuit zichzelf. Wit:
ook de kleur van de goddelijke werkelijkheid, in aansluiting op de Bijbel: wit is de kleur van de
engel, van de verrezen Christus die neerdaalt in de onderwereld om de gestorvenen op te wek-
ken, van de tronende Christus in zijn glorie.
Ook zie je vaak blauw en rood. In een bepaalde traditie is blauw de kleur van het menselijke en
rood van het goddelijke. Zo wordt Christus afgebeeld in een rood onderkleed, met daarover een
blauw bovenkleed: God (rood) wordt mens (blauw) in zijn Zoon Jezus, m.a.w. God met zijn rode on-
derkleed neemt de menselijke natuur aan, gesymboliseerd door het blauwe bovenkleed. Maria, de
moeder van Jezus Christus, wordt genoemd de Moeder van God. De mens Maria wordt door haar
goddelijke moederschap a.h.w. ‘bekleed’ met goddelijkheid, zonder overigens ‘god’ te
worden
.
ix
Bijvoorbeeld: het aureool, de stralenkrans rondom het hoofd, symbool van heiligheid. Maar ook
op de Nederdalings-icoon en Pantokrator-icoon het grotere ovale aureool, de
mandorla
, symbool
van de goddelijke dimensie waarin de afgebeelde verkeert.
COLOFON
Tekst:
Leo van Leijsen
Eindredactie:
Hanneke Arts
Opmaak:
VANDARTEL
amsterdam
Uitgave:
Katholieke Vereniging voor Oecumene
Walpoort 10, 5211 DK, 's-Hertogenbosch
I.s.m.:
A.A. Brediusstichting te Hernen en de St. Adelbert-abdij te Egmond-Binnen