24
geheel eigen inbreng was van
orthodoxe zijde en dat de gesprekken
van beide kanten niet gingen over de
ander en de onderlinge verhoudingen,
maar zich ontwikkelde in een samen
nadenken en zoeken. Het was
misschien juist daardoor onvermijdelijk
dat dat proces niet altijd vlekkeloos
verliep en ook vragen opriep door de
botsing met de Armeense kerk op
vrijdagavond, in de gevoeligheid
rondom het Kosovodebat, in het
verbinden van Roemeense identiteit en
nationalisme met de orthodoxie.
De keren dat ik in Roemenie geweest
ben ervaar ik vaak een appél dat zij
serieus genomen willen worden; zowel
om niet vergeten te worden aan de ene
kant, en aan de andere kant niet
betutteld te worden of als
'hulpbehoevend' beschouwd te worden.
Ik vond het verrassend om te merken
dat in het optreden van de Orthodoxe
kerk en de LuthersEvangelische kerk,
door de inwoners van de stad en met
name bij de vele Roemeense
vrijwilligers en jongeren heel hard
geprobeerd is om zichzelf ook op te
stellen als gelijkwaardige
gesprekspartners en dat dat in mijn
optiek ook echt gelukt is. Ik hoop dat op
de volgende Assemblee dat ook zal
gebeuren met de migrantenkerken. In
Sibiu hebben we veel gesproken over
migratie, de gevolgen daarvan voor
Europa en de kansen/mogelijkheden
om dat goed te laten verlopen. Tegelijk
vond ik daar op de Assemblee zelf heel
weinig van te merken. Ik vond dat er
erg weinig migrantenkerken aanwezig
waren, zowel in aantal als in aandacht
en dat het meer over migranten ging
dan dat het een gesprek was met
migranten als onderdeel van ons kerk
zijn.
Toespraken
Van de toespraken hebben die van
Walter Kasper en die van Riccardi het
meeste indruk op mij gemaakt. De
toespraak van Walter Kasper vanwege
zijn eerlijke en zorgvuldige manier van
spreken over oecumene, met ook de
bijbehorende pijnpunten. Die van
Riccardi vanwege het concrete appél
dat er vanuit ging en het duidelijk
maken wat er anders zou moeten en
kunnen op het gebied van
menswaardigheid en verdeling van
macht, geld en middelen. Wat ik wel
gemist heb in een aantal toespraken is
het verhelderen en bediscussiëren van
een aantal begrippen en onderlinge
aannames. Ik kreeg soms het idee dat