maart 2022 7 • Demografische positie Voordat we ingaan op de oecumenische verhoudingen, is het goed om de getalsverhoudingen van de kerken een beetje in kaart te brengen. De religieuze demografie van Oekraïne wordt gedomineerd door de Oosters-orthodoxe kerken. Naar schatting 76,5% van de bevolkding behoort tot een orthodoxe kerk. Tot aan 2018 waren de verhoudingen tussen de verschillende Oosters-orthodoxe kerken, te weten de Oekraïense autocefale orthodoxe kerk, de Oekraïens-orthodoxe Kerk patriarchaat van Moskou en de Oekraïens-orthodoxe Kerk patriarchaat van Kiev, door kerkpolitieke en politieke meningsverschillen buitengewoon slecht. Vanwege de spanningen ontbrak het in de orthodoxe kerken aan stabiliteit. In vergelijking daarmee wordt de bescheiden gemeenschap van de Grieks-katholieke Kerk juist gekenmerkt door stabiliteit. Het aantal leden van de Grieks-katholieke Kerk kent weinig schommelingen. In 2010 was 7,6% van de Oekraïense bevolking aangesloten bij deze kerk. Dat aantal steeg naar 9,6% in 2020, maar daalde weer naar 8,8% in 2021. De gemeenschap is vooral gevestigd in de westelijke delen van Oekraïne, zoals Liv Oblast, Ivano-Frankivsk Oblast en Ternopil Oblast, waar naar schatting tussen de 50-60% van de bevolking lid is van de Grieks-katholieke Kerk. In vergelijking met andere religieuze minderheden in Oekraïne, zoals de joodse (0,6%) en islamitische (1,1%), is de Grieks-katholieke gemeenschap relatief groot. Invloed middels oecumene? Onder leiding van Visvaldas Kulbokas en Oleksandr Yazlovetsky werd op 23 januari 2022 tijdens de jaarlijkse gebedsweek voor de eenheid op initiatief van de Grieks-katholieke Kerk een oecumenische dienst gehouden in de kerk van St. Basilius de Grote in Kiev. Dit gebeurde in samenwerking met de orthodoxe kerken en de joodse gemeenschap. Tijdens de dienst spreekt Kulbokas zijn bezorgdheid uit over de acceptatie die er onder christenen bestaat aangaande de verdeeldheid van de christelijke gemeenschap als geheel. Sviatoslav Shevchuk, hoofd van de Grieks-katholieke Kerk, stelt op de laatste dag van de gebedsweek in de St. Alexander kathedraal in Kiev dat “wij, als de moederkerk, de voltallige Oekraïense bevolking moeten omarmen.” Het zijn bemoedigende woorden en mooie initiatieven. Desalniettemin blijft de vraag in hoeverre de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk via oecumene invloed kan uitoefenen op het religieuze landschap van Oekraïne. De Oekraïense Grieks-katholieke Kerk is een van de meest oecumenisch georiënteerde christelijke gemeenschappen in Oekraïne. De Grieks-katholieke Kerk heeft haar opvattingen en beleid aangaande de oecumene uiteengezet in de publicatie De oecumenische positie van de Oekraïense Grieks-katholieke kerk (2010). In dit document klinkt een groot verlangen naar oecumenische dialoog en samenwerking met andere kerken. Shevchuk benadrukt ook dat de Grieks-katholieke Kerk een unieke positie heeft op het wereldtoneel. Immers, de Grieks-katholieke kerk “heeft zichzelf altijd weten te profileren als de ambassadeur van Oekraïne in de wereld.” Andere kerken waarderen dat. Vanuit die invalshoek wordt vanuit de Grieks-katholieke Kerk van Oekraïne op nationaal en internationaal niveau intensief aan de oecumene gewerkt. Relatie met de Oekraïensorthodoxe Kerk en Russische orthodoxe Kerk Hoe is de relatie met de nieuw gevormde Oekraïens-orthodoxe Kerk en de Russisch-orthodoxe Kerk? In het recent uitgegeven Oecumenisch Concept van de Grieks-katholieke Kerk wordt de vereniging van de Oekraïens-orthodoxe Kerk van het patriarchaat van Kiev en de autocefale orthodoxe Kerk als een positieve stap gezien ter bevordering van de inter-orthodoxe eenheid in Oekraïne. Pavlo Smytsnyuk, de directeur van het Instituut voor Oecumenische Studies aan de Oekraïense KatholieMenigeen die denkt aan de kerkgeschiedenis van Oekraïne zal voornamelijk stil staan bij de Oosters-orthodoxe kerken in het land. Toch is iets minder dan 10% van de bevolking lid van een andere kerkgemeenschap in Oekraïne, namelijk de Grieks-katholieke Kerk. Deze Oosters-katholieke Kerk, die in unie is met de Rooms-Katholiek Kerk, heeft een unieke plek in het religieuze landschap van Oekraïne. Om die uniciteit nader te belichten, zal in dit korte artikel gekeken worden naar de positie van de Grieks-katholieke Kerk in Oekraïne, de invloed die de kerk middels haar oecumenische relaties heeft en de verhoudingen met de twee andere invloedrijke kerken in Oekraïne, namelijk de Oekraïens-orthodoxe Kerk en de Russisch-orthodoxe Kerk. door Nick Pouls Nationaal en oecumenisch Oekraïens-Katholieke Kerk St-Joris Kathedraal in Lviv
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=