Overeen 2021-47

september 2021 6 • In mijn onderzoek richtte ik mij op de opvattingen over de verhouding tussen de lokale- en universele kerk, zoals deze in het rapport beschre- ven worden. Men verschilt daarover met name daar, waar het gaat over de aard van de gemeenschap die de (ene) kerk vormt. Ik was nieuwsgierig naar de motivatie achter deze opvat- tingen. Hiërarchisch kerkmodel Mijn onderzoek wees uit, dat de kerkstructuur bij de katholieken als universele kerk, gevormd wordt door de bisschoppen (Lumen gentium 23) die tezamen met de Paus de gehele Kerk vertegenwoordigen en op deze manier de zichtbare universele Kerk vormen. Via de bisschoppen komen de lokale en universele dimensies als structurele lagen van de kerk in het vizier. Dat waarborgt dat de juis- te leer wordt doorgegeven en tot op zekere hoogte is inbreng van gelovi- gen mogelijk. De kerk is een zichtba- re gemeenschap van geloof, hoop en liefde, ingesteld door Christus. In de katholieke kerk is het begrip ‘aposto- lisch’ verbonden met het ambt van de bisschop en de apostolische suc- cessie en is daarmee het hart van het hiërarchisch kerkmodel. De Kerk toont zich lokaal en door de episco- pale structuur is zij samen met ande- re lokale kerken wereldwijd één Kerk. Samenkomst van gelovigen Bij baptisten past deze kerkstructuur van één zichtbare universele kerk niet in het ecclesiologisch denken. Voor baptisten is de ‘Kerk’ de gemeen- schap van gelovigen die samenkomt en iedereen kan aan die samenkomst bijdragen, het ‘priesterschap van alle gelovigen’. Het is een congregationa- listische manier van kerk-zijn, waar- bij de nadruk ligt op de congregatie: op de samenkomst van de leden. Bap- tisten zien hun gemeente als organis- me waar de Drie-eenheid Vader, Zoon en Geest aanwezig is. De gemeente manifesteert zich lokaal en maakt geen deel uit van een wereldwijde hi- ërarchische organisatie. Hun theolo- gie en kerkelijk leven richt zich op de tegenwoordigheid van Jezus Christus in de gemeente. Het ambt van pries- ter, dat Christus vertegenwoordigt als Herder (pastor), staat in het midden van de plaatselijke gemeente (kerk). De gemeente is voluit kerk. Baptis- ten zijn altijd afkerig geweest van het verlenen van bevoegdheden aan (internationale) instituties buiten de plaatselijke kerk. Dit verschil van op- vatting noem ik in mijn onderzoek het ‘springende punt’ tussen beide geloofsgemeenschappen als het gaat om de aard van de gemeenschap die de (ene) kerk vormt. Toenadering Tegen deze achtergrond heb ik on- derzocht wat de perspectieven op convergentie zijn. Ik noem twee mo- gelijkheden, die ik uitgebreider in mijn onderzoek heb behandeld. Bap- tisten beschouwen katholiciteit als de pelgrimage van de kerk die altijd in beweging is, want ‘de universele kerk’ ontstaat via de weg van plaat- selijke kerken. Om te voorkomen dat een plaatselijke gemeente geestelijk leeg raakt, vinden ook baptisten het belangrijk om in contact te zijn met andere gemeenten en zo trouw te zijn aan de apostolische traditie. Hier is convergentie mogelijk als ook bap- tisten erkennen dat er behalve een plaatselijke zichtbare kerk ook een universele zichtbare kerk aanwezig is in deze wereld. Een ander perspectief dat ik wil noe- men is ‘het priesterschap van alle ge- lovigen’ Baptisten zijn overtuigd van het priesterschap van alle gelovigen. In de congregationalistische traditie behoren gedoopten niet slechts tot de kerk, maar zij zijn die gemeente zelf. Het Tweede Vaticaans Concilie spreekt ook over het ‘gemeenschap- pelijk priesterschap van alle gelovi- gen (sacerdotium cummune fidelium), waarmee gezegd wordt dat alle ge- doopten een verantwoordelijkheid hebben voor de opbouw van een inspirerende kerkgemeenschap en een humane samenleving. Een per- spectief op convergentie zou zijn als katholieken het gemeenschappe- lijk priesterschap van alle gelovigen niet alleen erkennen, maar ook laten doorwerken in de theologie, de paro- chie en het dagelijks leven. Van harte beveel ik u het zeer le- zenswaardig en inspirerend rapport ‘The Word of God in the Life of the Church’ aan. £ Koert Baas (baptist), masterstudent aan Tilburg University, Tilburg School of Catholic Theology (TST) door Koert Baas De kloof overbruggen Afgelopen jaar heb ik voor mijn masterscriptie onderzoek gedaan naar de oecumenische toenaderingsgesprekken, zoals die sinds 1984 gaande zijn tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de Baptisten Wereld Alliantie. De dialogen worden gevoerd onder verantwoordelijkheid van de Pauselijke Raad ter Bevordering van Christelijke Eenheid en de Baptist World Alliance. Het onderwerp van de tweede dialoogronde (2006-2010) was: ‘The Word of God in the Life of the Church’. De vruchten van deze dialoog zijn te vinden in het gelijknamige rapport uit 2010.