Overeen 2021-46

maart 2021 1 • Het leven van Antonius en de onderscheiding der geesten Antonius’ leven was me niet helemaal onbekend vanuit mijn studie theo- logie en mijn werk, maar het lezen van de tekst van begin tot eind had ik tot voor kort nog niet eerder ge- daan. In dit artikel schrijf ik op waar de tekst voor mij als niet-monnik ac- tualiteitswaarde heeft. Ik kom dan uit bij de zogeheten onderscheiding der geesten, die in de tekst naar voren komt. Het begrip ‘onderscheiding der geesten’ komt al voor in het Nieuwe Testament (1 Kor 12, 10, als gave van de H. Geest) en heeft een lange gang door de geschiedenis van de spiritua- liteit gemaakt tot op de dag van van- daag. Ik wil hier iets vertellen waar de tekst mijn bijzondere belangstelling heeft gevraagd. De demonen en hun streken Antonius staat bekend en niet ten onrechte als een verwoed bestrijder van de demonen. Hij zocht de barre plekken zoals begraafplaatsen en de woestijn niet op uit een modern ver- langen naar verstilling, maar om de strijd aan te gaan met de boze gees- ten. De stilte die hij opzocht was die van een doodse stilte, een terrein waar de dood de overhand leek te hebben. Het was niet voor niets dat Antonius jarenlang tussen de graven huisde. “[…W]e hebben geduchte, doortrapte vijanden, de boze demonen. En te- gen hen is onze strijd, zoals de apostel (Paulus) zegt, niet tegen vlees en bloed, maar tegen de heerschappijen, tegen de machten, tegen de beheersers van het duister van deze wereld, tegen de gees- ten van het kwaad in de hemelse regi- onen. Groot is hun aantal in de lucht die ons omgeeft en ze zijn niet ver van ons af, en groot zijn hun onderlinge verschillen.” [VA 21 (2-4)] “Vandaar dus de noodzaak van vele gebeden en ascese, wanneer je van de Geest eenmaal de gave hebt ontvan- gen tot onderscheiding van geesten (1 Kor. 12, 7.10) en het fijne van hen wilt weten: welke van hen zijn min- der kwalijk, welke juist meer, waar concentreert elk van hen zich op en hoe kun je ze stuiten en verdrijven. Talrijk zijn hun listen en lagen en de trucs die ze uithalen. De gelukzalige Apostel (Paulus, vL) en zijn mensen wisten dit alles, blijkens zijn woord: wij kennen zijn streken maar al te goed (2 Kor 2, 11) (VA 22, 3-4, uit: Athanasius van Alexandrië, Antonius. Onsterflijke icoon van de monnik, ver- taling Vincent Hunink, Damon, Budel 2013, pp 60-61). Het Koninkrijk is binnenin u Antonius heeft in zijn vita een po- sitief mensbeeld. De monnik in zijn strijd richt er zich op om de deugd te bereiken. “Want deugd staat niet ver van ons af en ontstaat niet bui-  Pag 1-2 De levensbeschrijving van de H. Antonius is ook vandaag een inspiratiebron voor religieus leven. Onderscheiding der geesten is daarvoor nodig  Pag 3 De Koptische icoon van de Heilige Antonius op de poster is mooi, maar wat vertelt hij ons?  Pag 4 De Syrische en Koptische Kerk zijn zeer verwant, ook in het monastieke leven. Mor Polycarpus legt de verwevenheid tussen deze twee grote tradities uit.  Pag 5 Zelfgave in gehoorzaamheid en gebed vormen de pijlers van het monastieke leven in de Byzantijnse monastieke traditie..  Pag 6 Religieus leven draait om de liefde van Christus die niet alleen in de monnik, maar in iedere gedoopte en in de gemeenschap van de Kerk vrucht wil dragen.  Pag 7 In de Gemeenschap Chemin Neuf komen oude ideeën over het gemeen- schapsleven opnieuw tot bloei. Inhoudsopgave De Vita Antonii, het Leven van Antonius, is een van de oudste geschrif- ten van het monastieke leven. Het is eeuwenlang een bron van inspi- ratie geweest voor de monniken. Nog heden ten dage kan iemand die aan het begin van een leven als monnik staat, dit geschrift als een gids en als een bron van inspiratie ter lezing gegeven worden. Blijkbaar kan een tekst die zeventien en een halve eeuw oud is, nog actueel zijn. Het Leven van Antonius is een veelzijdige tekst en de actualiteit die men er als het ware uithaalt, kan voor iedere lezer weer verschillend zijn. door Leo van Leijsen M A A R T 2021  Pag 8 In het voorjaar bieden we u online bijeenkomsten aan: een Webinar over religieus leven in Oost en West en vier publiekslezingen over menselijke waardigheid in het Oosters Christendom.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=