Overeen 2013-30

5 • april 2013 Een nieuwe paus... door Henk van Doorn Omdat ik zelf een onderwerp kon kiezen voor deze bijdrage aan ons communicatieblad ben ik ze gaan verzamelen om er later een keuze uit te maken. De tiende bijeen- komst van deWereldraad van ker- ken in Busan leek me wel wat of de Convenanten voor lokale kerk- gemeenschappen waar de Raad van Kerken aandacht voor vraagt en natuurlijk de viering van 450 jaar Heidelbergse Catechismus en van 450 jaar Concilie van Tren- te waar onze vereniging een steentje aan bijdraagt. A ls Utrechter zag ik ook wel iets in de herdenking van 300 jaar Vrede van Utrecht, omdat er toen een eind kwam aan twee eeuwen religieuze conflicten.... Maar toen het bericht kwam dat de bisschop van de stad Rome met emeritaat ging, en zijn Petrusambt zou neerleggen, was het onderwerp snel gekozen. Bescheidenheid en eenvoud Velen waren verrast over de stap van Benedictus XVI, maar vonden die te- gelijkertijd blijk geven van wijsheid. Zelf was ik nog het meest verwonderd over het feit dat van alle kanten chris- tenen en niet-christenen hun mening direct klaar hadden over zijn ‘pontifi- caat’. Die was lang niet altijd positief. Zelf heb ik er nog nauwelijks een me- ning over. Wat ik van hem gezien heb is dat hij een vroom man was, die de vele stromingen in de kerk wilde ver- binden. Hij bleef studeren en met ken- nis van zaken de geloofsgetuigenissen van vromen uit het verleden naar vo- ren brengen in zijn toespraken tot de gelovigen op het Sint Pietersplein. Bij het lezen van zijn boeken waardeerde ik zeer de bescheidenheid en eenvoud waarmee hij zijn mening naar voren bracht. Mogelijkheden Door het afscheid van Benedictus XVI kwamen bij mij allerlei herinneringen naar boven aan de colleges van wijlen prof. F. Haarsma. Hij was tijdens het Tweede Vaticaans concilie correspon- dent van het dagblad De Tijd in Rome en leerde ons studenten het kaf van het koren te scheiden. Hij leerde ons anders te denken over de plaats van de bisschop van Rome en het Pe- trusambt. Veel wat in de kerkorde is vastgelegd behoort niet tot de geloofs- schat en kan dus veranderen. Een paar voorbeelden: de paus is bisschop van Rome, maar zou ook bisschop van een ander bisdom ook kunnen zijn. Hij hoeft geen Italiaan te zijn, vrouwen kunnen kardinaal worden, alle man- nen kunnen bisschop en dus ook paus worden, mannen en vrouwen kunnen een paus kiezen, een paus kan aftre- den…. De kerkorde en de traditie la- ten dat niet allemaal toe, maar het zou kunnen. Op enkele punten heeft Haarsma al gelijk gekregen. Een Pool en een Duitser werden paus. En wat nog belangrijker is: een paus treedt af. Er is duidelijk beweging gekomen in het denken over het Petrusambt. Dat is een groot oecumenisch winstpunt. Concrete stappen Het laat ook zien dat oecumene niet een kwestie is van compromissen slui- ten en onderhandelen. Oecumene is daar waar christenen – en dus de ker- ken – gaan leven zoals hun ani- mator Jezus, de Christus, be- doeld heeft. Die bedoelingen vinden we in de bijbelse ge- schriften en de tradities van de kerken getuigen daarvan. “De oecumene is een genadegave van God”, zegt het Oecumenisch Directorium van de met Rome verbonden kerken in nr 22. Daar horen heel concrete stap- pen bij, die per kerk verschillen. Voor onze kerk denk ik aan: na- denken over gewijde en niet-ge- wijde leidinggevenden in de kerk, over de toelating van ge- huwden en van vrouwen tot het ambt, de plaats van communie- diensten, en het kerkelijk spre- ken over Mariaverschijningen. Beeldvorming We hebben we de voorbije we- ken kunnen ervaren dat heel wat mensen een misvormd beeld van de paus hebben. Johannes- Paulus II schreef in zijn boek: Over de drempel van de hoop (p.170): ”Als Newman het geweten boven het ge- zag plaatst, verkondigt hij niets nieuws: de kerk heeft dat altijd ge- leerd”. Toch werd de paus afgeschil- derd als een dictator van de gewetens – als God op aarde lees ik in De Volks- krant – en van de kerk als instituut. Benedictus was glashelder. Hij trad af als bisschop van het bisdom Rome en dat had automatisch tot gevolg dat er een einde kwam aan zijn Petrusambt. Wie de nieuwe paus ook wordt is mis- schien al bekend bij het verschijnen van dit blad. Waar hij gaat wonen, waar hij vandaan komt, of hij conser- vatief of progressief is, doet er weinig toe. Hij zal katholiek en oecumenisch moeten zijn, d.w.z. het christelijk gelo- ven in al zijn facetten behartigen en de eenheid van de christenen wereld- wijd moeten nastreven. Alleen zo kan de Kerk haar missie volbrengen: de blijde boodschap van bevrijding aan alle mensen verkondigen. £ Henk van Doorn is priester van het aartsbisdom Utrecht en voorzitter van de Katholieke Vereniging voor Oecumene. s Kardinaal Jorge Bergoglio sj, aartsbisschop van Buenos Aires, werd gekozen tot nieuwe paus. Het is de eerste paus uit Latijns Amerika en de eerste paus Franciscus. (Foto: Wikimedia Commons)