Overeen 2010-24

1 • april 2010 Zondag voor de Oosterse Kerken 2010 door Leo van Leijsen Inhoudsopgave april 2010 E erst echter even voor de duidelijk- heid: wat bedoelen we met Byzan- tijnse liturgie? Deze wordt ook wel de Orthodoxe liturgie genoemd. Ze wordt immers eerst en vooral gevierd door Oosters-orthodoxen van verschil- lende achtergrond: Russen, Roemenen, Grieken, enzovoorts. Maar ook katho- lieken van de oosterse ritus (geünieer- den) drukken hun geloof binnen de By- zantijnse liturgie uit. In dit artikel worden de termen Byzantijnse en Or- thodoxe liturgie wat door elkaar ge- bruikt, bij gebrek aan beter. De Zondag voor de Oosterse Kerken besteedt dit jaar aandacht aan een Byzantijnse litur- gie die misschien van alle oosterse tradities wel de meest nabije en aan- sprekende is. Over haar aanstekelijke uitstraling gaat het vooral. Uitstraling en dynamiek Ieder kent wel de schitterende iconen en de prachtige Slavische gezangen. Het gaat bij die uitstraling om ‘schoonheid’. Die schoonheid staat voor iets veel groters dan louter esthe- tiek. De Byzantijnse liturgie met haar uitgesproken gewijde sfeer legt een grote nadruk op het geheim van God, op het Mysterie van ons bestaan. Mensen – ook niet-oosterlingen – zijn daar gevoelig voor. Ook de grote aan- dacht in het oosters christendom voor spiritualiteit (gebed, meditatie, mys- tiek) en zijn aanspreken van de mens naar ziel én lichaam (zintuigelijkheid) heeft een grote uitstraling op veel hedendaagse christenen. Met name in de oosterse viering van de eucharistie, de Goddelijke Liturgie, komen deze aspecten naar voren. In de vijf reeds genoemde stappen van ‘schoonheid’, ‘mysterie’, ‘mystiek’, ‘lichamelijk-/zin- tuigelijkheid’ en ‘eucharistie’ hieron- der iets meer over de uitstraling en dynamiek van de Byzantijnse liturgie. Schoonheid “Schoonheid zal de wereld redden”, deze haast tot in het clichématige geciteerde uitspraak van de Russische schrijver Dostojevskij blijft voor de Byzantijnse liturgie maar al te waar! Schoonheid. God is niet alleen waar en goed, maar ook mooi. Het is de schoonheid van de Bruid: ‘Ik zag de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, vanuit God uit de hemel neerdalen, gereed als een bruid die zich voor haar man heeft getooid.’ (Apok. 21:2). Een echo van deze grootse visie vin- den wij zelfs op het moment als de priester in stilte voor de Goddelijke Liturgie zijn liturgische onderkleed aantrekt en bidt: ‘Mijn ziel jubelt het uit in de Heer, want Hij heeft mij bekleed met een kleed van heil en mij een tuniek van vreugde aangedaan; zoals bij een bruid heeft Hij mijn hoofd omkranst met een kroon en mij, als een bruidegom, met schoon- heid getooid’ (Jes 61: 10 Septuagint- versie). De iconen, de zang, de fonke- Pag. 1-2 Zondag voor de Oosterse Kerken in het teken van de kracht van de Byzantijnse liturgie Pag. 3 De stilte van Taizé Vooruitblik op de Europese jongerenbijeenkomst in Rotterdam Pag. 4-5 Eén Heer, één Geloof, één Doop Raad van Kerken voor verdieping en verbreding van wederzijdse doop- erkenning Pag. 6 Refo500 Is de herdenking van de Reformatie alleen een protestants feestje? Pag. 7 Steun de vereniging Het belang van een duurzame financiële grondslag Pag. 8 Project Zondag voor de Oosterse Kerken Kerken van Byzantijnse traditie in Oekraïne nader tot elkaar ‘Straal van licht! De kracht van liturgie’ is het motto van deze zondag. ‘Straal van licht!’ zijn de beginwoorden van één van de mooiste paashymnen die de Orthodoxie kent 1 . Het is met het licht van de verrijzenis dat de liturgie als het ware is geweven. Centraal op 2 mei staan de uitstraling en kracht van de Byzantijnse liturgie. Waar kunnen wij die kracht op het spoor komen? 1 Paascanon, Ode IX, Irmos, geïnspireerd door Jes 60: 1 Septuagint.