Overeen 2006 17

Communio Communio is het centrale motief bij alle onderwerpen die Kasper behandelt in zijn boek. Alle onderwerpen brengt hij als het ware onder in cirkels, en die cirkels haken alle bij elkaar in. Eigenlijk kunnen niet- katholieke christenen nergens in een cirkel instappen. Toch blijft de kardinaal het vizier gericht houden op het herstel van de communio. Wij mogen niet terug want dan verzaken we aan Johannes 17, 21: “…opdat allen één zijn…”. Wanneer we ons dichter naar Jezus Christus bewegen, bewegen we ons in hem nader tot de ander en tot elkaar. Daartoe dienen we onszelf te onderwerpen aan kritiek, dienen we ons te bekeren en berouw te hebben dat onze wegen uiteen gegaan zijn. Geluk- kig is er al veel bereikt op weg naar het herstel van de communio. Met de Ortho- doxe kerken is er nog theologische ver- deeldheid over het filioque in het credo en over het moeilijke begrip van communio/ koinonia, i.c. het Petrinische ambt in relatie tot de eenheid van de Kerk. Met de kerke- lijke gemeenschappen uit de Reformatie is het verschil diepgaander maar ook hier is grote voortgang bereikt. Kardinaal Kasper doelt hier op de overstemming tussen katholieken en lutheranen over de recht- vaardigingsleer. Ook spreekt hij met waar- dering over de dialoog met de Anglicanen. Is er een weg naar eenheid? Volgens kardinaal Kasper horen de episco- pale structuur en het Petrinische ambt tot de wezensstructuur van de Kerk en zijn daarom onopgeefbaar. Op de weg naar het herstel van de eenheid betekent dat gezien het grote verschil in kerkorde tussen met name de katholieke en protestantse traditie een grote barrière die nog lang niet over- wonnen is. Dat neemt niet weg dat de kardinaal pleit voor echte, geleefde verbon- denheid tussen kerken en christenen. Hij vindt dat de Rooms-katholieke Kerk en de andere kerken samen moeten bidden, werken, leven en ook samen moeten líjden aan de onvolledige communio. Een vraag blijft waar Kasper op de ‘horizontale’ lijn van de communio de oecumenische contacten zou plaatsen. Hij noemt heel veel zaken die ‘we zonder gevaar voor ons geweten al samen zouden kunnen doen’. Maar omdat hij ook de horizontale lijn van kerk-zijn - evenals de ‘verticale’ - fundeert op de sacramentele communio, werd ons niet helemaal duidelijk waar hij de niet- katholieke christenen plaatst. De Kerk is gemeenschap dankzij de heilige Geest, want waar Gods Geest werkt, daar ís Kerk. Gelukkig werd er op het Concilie gezegd dat Gods Geest ook in niet-katho- lieke kerken werkzaam is. Alle christelijke kerken zijn geroepen om op een geloof- waardige wijze een ‘teken van eenheid en vrede’ te zijn voor de wereld. Margreet Oudenes Margreet Oudenes , 56 jaar, r.k., master- student aan de FKTU te Utrecht, werkt ten dienste van de missionaire religieuzen in Nederland. 2 Overeen, nr. 17, oktober 2006 Toen de leeskring rond het boek Wege der Einheit van kardinaal Walter Kasper werd aangekondigd, vond ik het meteen een aantrekkelijk idee daaraan mee te doen, hoewel ik dat even snel weer verwierp. Zes keer naar Den Bosch, zes vakantiedagen opnemen en een ingewikkeld wetenschap- pelijk boek in een vreemde taal: zou dat wel tot de mogelijkheden behoren? Maar stilletjes dacht ik ‘en als ik het nu eens doe?’ En ik heb het gedaan, en ik ben daar blij om omdat een nadere kennismaking met de oecumene vanuit katholieke visie mij meer inzicht heeft gebracht. Werk van de Geest Kardinaal Kasper begint zijn boek met een uiteenzetting over het decreet over Oecu- mene van het Tweede Vaticaans Concilie. Hierin wordt de oecumenische beweging erkend als een werkzaam teken van de heilige Geest. Het herstel van de eenheid wordt genoemd als één van de centrale doelstellingen, waarvoor het Concilie bijeen is geroepen. Wie afbreuk doet aan de betekenis van het decreet over Oecumene, Unitatis Redintegratio, zo schrijft Kasper, omdat het maar een decreet en geen constitutie is, biedt weerstand aan de Geest – Gods Geest wel te verstaan – die het oecumenisch bewustzijn en de oecu- menische beweging heeft voortgestuwd. De situatie anno 2006 is in vergelijking met de jaren zestig van de vorige eeuw wel drastisch veranderd. Deze pluralistische wereld is zo complex dat het soms moeilijk is zich daarin te herkennen. Als reactie daarop groeide in het laatste decennium in alle religies en culturen de behoefte om de eigen identiteit sterker te benadrukken. Identiteit en oecumene sluiten elkaar volgens Kasper echter niet uit. Volgens Kasper is de dialoog sinds het Concilie een fundamentele uitdrukking en onderdeel van het katholicisme geworden. Hij heeft het dan over de interne dialoog in de Kerk zelf en over de externe dialoog met de andere kerken, religies en de moderne cultuur. Deze dialogen zijn in onze tijd zeer nood- zakelijk, want we hebben gezien dat het naast elkaar bestaan van religies, die elk een absolute claim op de waarheid heb- ben, een aanzienlijk explosief potentieel kan zijn. De Kerk kan door haar boodschap van waarheid en liefde op een authentieke wijze voor te leven een teken van eenheid zijn in de ons omringende pluralistische wereld. Bovendien kan de interculturele dialoog ons een dieper en wijder begrip van het eigen geloof schenken. Colofon Overeen is een uitgave van de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord. Leden ontvangen Overeen drie keer per jaar door overmaking van ten minste e 15,- op giro 801919. De vereniging ontstond op 1 januari 2001 uit een fusie van Aktie en Ontmoeting Oosterse Kerken en de Sint Willibrord Vereniging. De doelstelling van de vereniging is: het bevorderen van de eenheid van de verschillende christelijke kerken van oost en west. Word lid of donateur en ondersteun de actieve inzet voor oecumeni- sche samenwerking! Een lidmaatschap kost 15,- euro per jaar. De vereniging is afhankelijk van giften en donaties. Redactie: Hoofdredacteur: Geert van Dartel Vormgeving en druk: Van Stiphout, Helmond Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord Walpoort 10 5211 DK ’s-Hertogenbosch Telefoon: 073 6136471 E-mail: secretariaat@oecumene.nl Internet: www.oecumene.nl Girorekening: 801919 ISSN 1568-2862 Oecumenische leeskring over Wege der Einheit t Icoon van Petrus en Andreas in het klooster van Bose (foto: Anne Marie Willebrands). In de eerste helft van 2006 organiseerde de vereniging een studiekring over het boek Wege der Einheit van kardinaal Walter Kasper. Tienmensen (rooms-katholiek, oud-katholiek en protestant) namen er aan deel. Eén van hen, Margreet Oudenes, bericht over de inhoud en betekenis van kardinaal Kaspers visie op oecumene.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=