Jaargang 65 Nummer 1

In dit eerste nummer van 2018 beginnen we met een beschrijving van het bijzondere ritueel dat Servisch-orthodoxen kennen, de Slava. Vóór het tijdperk van kopieermachines en digitale printjes maakte de icoonschilder gebruik van voortekeningen – podlinniki. Hoe ging dat dan en wat kon er fout gaan? Het leven van de Russische aartspriester Maltsev speelde zich in de decennia rond de voorlaatste eeuwwisseling grotendeels af in het Duitse keizerrijk; hij vertaalde de orthodoxe liturgische teksten in het Duits. Sint-Hiëronymus, de heilige uit Dalmatië die leefde in het Oosten, had volgens de legende een speciale band met een leeuw; die trad zelfs in zijn klooster in, tijdens een leven vol wederwaardigheden. De Servische theoloog Zoran Krstić stelt kritische vragen bij de herleefde religieuze vormen sinds de val van het communisme 30 jaar geleden. Kerkvaders nemen in het Oosters christendom een belangrijke plaats in; hoe is dat in m.n. de Orthodoxe Kerk? In de rubriek ‘Byzantijnse liturgie’ kijken we hoe daar liturgisch de weg naar Pasen wordt afgelegd.

Veel leesgenot met deze Pokrof en met de edities die u in 2018 te wachten staan.

Leo van Leijsen
redactiesecretaris Pokrof

Jaargang 64 Nummer 5

De cover met een Grote Waterwijding in de sneeuw herinnert ons eraan dat we op weg zijn naar de Kerst-Epifaniecyclus. 
Pokrof opent met een beschouwing over het licht in Oost en West en hoe de leer over het ‘ongeschapen Licht’ van de Byzantijnse theoloog Gregorios Palamas, Athosmonnik en aartsbisschop van Thessaloniki, doorwerkt in de iconenschilderkunst. Hedendaags Athos is ook de plek waar men kritisch kijkt naar de oecumene. We blijven hierna nog even in ‘Byzantijnse’ sferen met het epos van Digenes Akritis, held uit lang vervlogen tijden. In de meditatie horen we uit het Kerstverhaal over de Vlucht naar Egypte en de Kindermoord te Betlehem; ze resoneren in onze tijd, waar wereldwijd zoveel mensen vervolgd en verdreven worden. Het nieuwe boek van Mattias Rouw wordt besproken,  volgens wie de woestijnvaders moderne mensen iets kunnen leren over hoe je op een gezonde manier kunt omgaan met zonde en schuld. Het laatste artikel gaat over Kerkvaders, deel I uit een serie van drie. De rubriek Byzantijnse Liturgie ten slotte behandelt de huwelijksviering in de Oosters-orthodoxe en Grieks-katholieke kerken.

Pokrof wenst u een goede Adventstijd toe en alvast een Gezegend Kerstfeest.

Leo van Leijsen,
redactiesecretaris

Jaargang 4 Nummer 4

In deze Pokrof bereizen we weer tijd en ruimte van het oosters christendom. In dit Lutherjaar 2017 kijken we allereerst naar de verhouding van lutheranen en orthodoxen in de 16e eeuw, een boeiend stukje oosters-westerse geschiedenis. Sofia, de Wijsheid, voert ons mee naar het denken van de Russisch-Franse theoloog Sergei Bulgakov uit de 20e eeuw, naar aanleiding van de Nederlandse vertaling van diens werk ‘Sofia; de goddelijke wijsheid’. In een interview kijkt vader Joseph, Syro-Malabaars priester uit India, terug op zijn jarenlange verblijf in Nederland en naar een nieuwe toekomst in zijn Indiase oosters-katholieke kerk. In de maand oktober viert de Byzantijnse liturgie traditiegetrouw de gedachtenis van de Zeven Slapers – wie zijn deze legendarische heiligen? Op de lange weg van – hopelijk - verzoening hebben Servisch-orthodoxen en Kroatische katholieken zich gebogen over de historische persoon van kardinaal Stepinac [1898-1960].)* Nog altijd zeer actueel is de moeilijke situatie van christenen in Irak. Een Utrechtse kerkelijke delegatie bezocht hen enkele maanden geleden in het autonome Koerdische noorden van het land. De rubriek ‘Byzantijnse liturgie’ behandelt tot slot de Myronzalving.

Veel nazomers leesgenot met deze nieuwe Pokrofeditie.

Leo van Leijsen,
redactiesecretaris

)* Zie bijgaand artikel. Extra achtergrondinformatie over het onderwerp, om praktische redenen niet in het artikel zelf opgenomen, vindt u hier.

Jaargang 64 Nummer 3

In dit zomernummer van Pokrof veel bijdragen rond actuele en hedendaagse thema’s van het oosters christendom, enkele met een vleug geschiedenis of kerkelijke traditie.

De Koptische bisschop Thomas plaatst het recente geweld tegen christenen in Egypte in een gelovig perspectief, en dit overeenkomstig de lange geschiedenis van martelaarschap in zijn kerk. Eind 19e, begin 20e eeuw hielden Russische filosofen zich intensief bezig met ‘Schone dames’ – hoe, dat leest u in dit nummer.
Heleen Murre-van den Berg van het Instituut voor Oosters Christendom ontvouwt haar visie op de studie van oosters christendom. De meditatie handelt over een bijzondere, nieuwe icoon van Geert Hüsstege. De Bulgaarse schrijfster Teodora Dimova vertelt over haar kennismaking met het Evangelie en hoe dat haar werk ingrijpend bepaalt. Het laatste artikel gaat over het belang van missie in de Orthodoxe Kerk. We sluiten af met de rubriek ‘Byzantijnse Liturgie’, dit keer over het doopsel.
Met dit gevarieerde aanbod zendt Pokrof u voor de komende tijd een zonnige groet.

’n Goede zomer toegewenst,

Leo van Leijsen,
redactiesecretaris

Jaargang 64 Nummer 2

Voor u ligt het tweede nummer van de 64e jaargang van Pokrof, tijdschrift over Oosterse christenen, kerken en culturen. Oosters christendom is een veelkleurige werkelijkheid. Er zijn allerlei Oosterse christenen: Orthodox, Oriëntaals-orthodox, geünieerd. Oost en West lopen steeds meer door elkaar. Het Oosten is nu ook in het Westen en het Westen is in het Oosten. Van deze veelkleurige werkelijkheid willen wij u steeds weer iets laten zien op een degelijke, toegankelijke en invoelende manier.

In dit nummer vindt u artikelen over de Russisch componist Trubatsjóv, het probleem van de liturgische taal, een artikel én iets verderop een meditatie over iconen, een artikel over de Russische religieuze denker Chomjakóv en een historische inleiding op de heksenketel van het Midden-Oosten. Het nummer eindigt als gebruikelijk met de rubriek ‘Byzantijnse liturgie’, dit keer over de dienst van de begrafenis.

Veel leesplezier,

Paul Baars,
hoofdredacteur a.i.

Jaargang 64 Nummer 1

Bij dit eerste nummer van de 64e jaargang van Pokrof de beste wensen voor het Nieuwe Jaar. We hopen van harte dat u ons tijdschrift met veel interesse en plezier ter hand zult nemen en lezen.

Ook dit keer weer een virtuele reis lang veel boeiende plekken: een interview met een Nederlander die Russisch-orthodoxe priester in Duitsland is, vader Serafim (Standhardt); ds Jaap van Slageren werkte in Nederland, Kameroen en Frankrijk en vertelt hoe hij in zijn leven het Oriëntaalse christendom - Midden-Oosten, Hoorn van Afrika, India - leerde kennen; met de Syrisch-orthodoxe kerkelijke poëzie en de profeet Elia trekken we weer verder door de wondere wereld van het oosters christendom, om via het Georgië van de heilige Grigol Peradze uit de vorige eeuw tenslotte te belanden in het vierde-eeuwse Egypte van de heilige woestijnmoeder Syncletica. In de vaste rubriek ‘Byzantijnse liturgie’ vertelt Johan Meijer hoe in de Byzantijnse traditie bij Grieken, Arabieren en Russen de huiszegen wordt gevierd.

Goede reis door deze Pokrof.

Paul Baars,
hoofdredacteur a.i.

Jaargang 63 Nummer 5

Met dit Pokrofnummer in uw bus zitten we in de aanloop naar Kerst. Hoewel de Byzantijnse liturgie geen Advent kent zoals de westerse vier weken voor Kerstmis, beschouwt zij het Feest van de Tempelgang van de Moeder Gods op 21 november als “de eerste aankondiging van de verlossing van de mens” (troparion), zo al wijzend op de komende Kerst. Vandaar de icoon van dit (apocriefe) verhaal op de cover, vandaar ook in dit nummer ‘Enkele gedachten op weg naar Kerstmis’.
Verder besteden we veel aandacht aan het Orthodox Concilie van afgelopen zomer dat te belangrijk is om het niet nader te belichten in Pokrof. En met een artikel over patriarch Athenagoras belichten we een belangrijke episode in de orthodoxe oecumenegeschiedenis. Met de bijdrage over homosexualiteit en Kerk in Oost-Europa raken we aan de actualiteit. Dit laatste nummer van 2016 eindigt met de vaste rubriek over de Byzantijnse Liturgie, dit keer over de metten.

De Pokrofredactie wenst u nu alvast Zalig Kerstmis en Fijne Feestdagen.

Jaargang 63 Nummer 4

De verschillende Orthodoxe tradities van vandaag komen aan de orde: in het openingsartikel door Paul Baars over hoe geofictie, de overmatige betekenis toegekend aan territorium en natie, de Oosters-orthodoxe Kerken verdeeld houdt, en iets verderop in de boekbespreking van Anmar Hayali, die aandacht geeft aan de Oriëntaals-orthodoxe Kerken zoals beschreven in Jaap van Slageren’s onlangs gepubliceerde boek over hen.
Twee artikelen over muziek en zang in deze najaarsuitgave van Pokrof, allereerst een artikel door Dolf Bruinsma over de hedendaagse Britse componist Tavener (1944-2013), die zich met name verdienstelijk heeft gemaakt met Orthodoxe thema’s in zijn muziek. En in dit nummer ook een artikel over de fascinerende Byzantijnse hymnedichteres, twaalf eeuwen eerder, de H. Kassia van Constantinopel.
Met het artikel over de twintigste-eeuwse heilige Lucas van Simferopol door Paul Brenninkmeijer en dat over joerodivy en stranniki (heilige dwazen respectievelijk zwerfmonniken) door Peter van den Hoven komen aspecten van de Russische Orthodoxe spiritualiteit voor het voetlicht. Zoals gewoonlijk besluit ook deze editie met de vaste rubriek ‘Byzantijnse Liturgie’, dit keer over de vespers.

Veel leesplezier toegewenst.

Jaargang 63 Nummer 3

In deze zomereditie van Pokrof ontmoeten we de negentiende-eeuwse denker uit Rusland, Pjotr Tsjaadajev, in het eeuwige spanningsveld daar met Europa; we ontmoeten ook weer Mozes in de woestijn bij het Niet-verbrandende Braambos, waarvan de icoon in de Russische orthodoxie het teken bij uitstek is geworden van de Menswording. Leest u in Deel II verder hoe die symboliek zich ontvouwen heeft. We blijven nog even in Rusland met een bespreking van een laat negentiende-eeuws schilderij, dat een scène afbeeldt uit de tijd der troebelen rond de Oudgelovigen zo’n twee eeuwen eerder. De meditatie loopt al vooruit op het zomerfeest van de Gedaanteverandering op 6 augustus, aan de hand van een icoon ervan. Met een beschrijving van leven en leer van archimandriet Sophrony keren we nog even terug naar Rusland, maar verwijlen vooral in Parijs, op Athos en in Engeland. Niet alleen wij maken – denkbeeldig – een reis, ook komen mensen – in werkelijkheid –naar ons toe, zoals asielzoekers. Het tragische vluchtverhaal van christelijke Eritreeërs – een vrijwel onbekend relaas – is het laatste artikel, om dan zoals gewoonlijk te besluiten met de rubriek over de Byzantijnse Liturgie. Dit keer het eerste deel over de belangrijkste gebedstijden in de Byzantijnse liturgie.

 Goede zomer, fijne vakantie, mét Pokrof.

Jaargang 63 Nummer 2

Deze Pokrof valt bij u in de bus tussen Pasen en Pasen, het westerse respectievelijk het oosterse. De meditatie gaat dan ook over de Balsemdraagsters, op weg naar het lege graf – over hun icoon. Dit nummer ópent ook met een icoon: de Moeder Gods van het Niet-verbrandende Braambos, een boeiende en veelgelaagde icoon. Verder artikelen over actuele zaken: de recente ontmoeting tussen paus Franciscus en patriarch Kirill, en de zorg in de Nijmeegse Sacramentskerk voor asielzoekers, moslims en christenen uit het nabijgelegen Heumensoord. Een recensie belicht Andrew Louth’s belangrijke boek over moderne Orthodoxe denkers. En een Macedonische Orthodoxe voorzanger, die een belangrijke schakel werd voor het doorgeven en vernieuwen van de Slavische Byzantijnse zang op de Balkan, treedt uit de nevelen van de woelige periode
waarin hij ruim 100 jaar gelden leefde en werkte. Deze Pokrof besluit met de rubriek Byzantijnse Liturgie, dit keer over de Geloofsbelijdenis. Een Gezegende Paastijd, aan u die er al in vertoeften ook alvast aan u voor wie het Feest der Feesten
nog komen gaat.