Afgelopen vrijdag, 24 mei 2013, hield het tijdschrift 'Pokrof. Oosterse christenen, kerken en culturen' zijn zestigjarig jubileum. Meer dan 60 mensen waren aanwezig in het zonovergoten kasteel Hernen bij Wijchen op het symposium bij gelegenheid hiervan.

Veel mensen hadden zich al vroeg in de middag naar dit symposium 'Het mysterie in beeld? Iconen in Oost en West' begeven. In de zaal was een levensgrote echte Russische icoon geplaatst van Pokrof, de Bescherming van de Moeder Gods. De feestelijke bijeenkomst werd geopend met, wegens de pinkstertijd, het Byzantijnse pinksterlied 'Hemelse koning', gezongen door koorzangers van de Byzantijnse Kapel te Nijmegen o.l.v. Paul Baars. Middagvoorzitter Geert van Dartel, directeur van de Katholieke Vereniging voor Oecumene die sinds 2000 het jubilerende tijdschrift uitgeeft, heette iedereen van harte welkom; hij gaf een korte terugblik in de tijd en leidde daarna telkens de sprekers in.
De spits werd afgebeten door Dolf Bruinsma, het langst zittende redactielid, die zijn blikken niet alleen richtte op het verleden, maar ook op het heden en de toekomst van Pokrof. Hij benadrukte het oecumenisch karakter van het tijdschrift, dat tegenwoordig ook tot uiting komt in zijn redactionele samenstelling van katholieke, protestantse en orthodoxe leden. Daarnaast onderstreepte hij het belang van nieuwe abonnees voor de continuiteit van Pokrof, nu door grotendeels natuurlijk verloop hun aantal door de jaren heen is geslonken.

Feesticonen van Pinksteren

Leo van Leijsen, medewerker Oosterse Kerken van de Katholieke Vereniging en redactiesecretaris Pokrof, sprak over iconen in de oosterse kerken, meer in het bijzonder over de twee feesticonen van het Byzantijnse pinksterfeest: de H. Drie-eenheid en de Nederdaling van de H. Geest. Hij deed dit aan de hand van de bijbelse én liturgische teksten van pinksteren die samen met de betreffende iconen uitdrukken wat de Kerk op dit feest viert.

Katholiek

Elisabeth Hense, universitair docent spiritualiteit aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en dramaturge, hield haar lezing over de religieuze beeltenis in het westerse katholicisme van heden en verleden. Aan de hand van een power-pointpresentatie gaf ze een overzicht van de verhouding kunst-(katholiek)geloof in de pre-moderne tijd (kunst in dienst van geloof) en de moderne tijd (kunst en geloof in vaak wederzijdse botsing), om uit te komen bij de huidige, 'post-moderne' tijd. Daarin was de verhouding tussen de twee veel ontspannener en bleek juist kunst vaak vol religieuze thema's te zijn. Kunst geeft uitdrukking aan het mysterie op een wijze die evenwaardig is aan de kerkelijke. Elisabeth Hense eindigde haar boeiende betoog met een voorbeeld hiervan door te vertellen, niet over beeldende kunst, maar over toneelkunst: het 'Theater der Stille' in Duitsland, waarbij ze zelf ook actief  betrokken is. Dit toneelgezelschap van katholieke acteurs geeft al jaren voorstellingen rond religieuze onderwerpen, b.v. over een preek van Meister Eckhart of een mystiek gedicht van Johannes van het Kruis.

Reformatie: genuanceerd beeld

Ds Siets Nieuwenhuizen, emeritus-predikant van de Protestantse Kerk in Nederland en zelf bezig zich te bekwamen in het icoonschilderen, hield een voordracht over het beeld in het protestantisme vroeger en nu. Hij begon met de veranderingen in de protestantse eredienst aan de hand van het (veranderde) interieur van het romaanse kerkje in zijn protestantse geboortedorp. Daarna keek hij naar een stuk geschiedenis, waar Luther, de Wittenberger radicaal Karlstadt, Calvijn en de Heidelbergse Catechismus voorbijkwamen: als het over de waardering van het beeld ging een genuanceerder tableau dan men wellicht zou kunnen denken. Siets Nieuwenhuis sloot af met de gewijzigde houding ten opzichte van het religieuze beeld in het hedendaagse protestantisme (waar we in Nederland in menig kerkgebouw tegenwoordig wel een icoon kunnen aantreffen) en reflecteerde over de daar langzaam ontwikkelde positieve houding ten opzichte van de religieuze beeltenis.

 

 

Besluit

Aan het einde hield bisschop Van den Hende uit Rotterdam, binnen de r.k. bisschoppenconferentier verantwoordelijk voor de oecumene en de (katholieke) oosterse kerken, een gloedvol betoog over de belangrijke plaats van de beeltenis in het (katholieke) geloof. Dit werd als een goede afsluiting van het inhoudelijke programma ervaren.
In het programma was telkens gelegenheid tot vragen geweest, een voldoende lange pauze. en nog twee mooie Orthodoxe hymnen uit Servië en Bulgarije door de koorzangers van de Byzantijnse Kapel. Middagvoorzitter Geert van Dartel leidde de overgang naar de receptie na afloop in. Een mooie en boeiende middag vond zo zijn gezellige voltooiing.

Foto's:
- Fragment uit de grote Russische Pokrof-icoon. (Foto: G. van Dartel)
- Elisabeth Hense. (Foto: G. van Dartel)
- Ds Siets Nieuwenhuizen. (Foto: L. van Leijsen)
- Mgr Hans van den Hende. (Foto: L. van Leijsen)