Pokrof 4 Van 1886-1895 werkte Donskoi in Sitka. Toen hij met zijn gezin het lege bisschopshuis betrok, zou hij verzucht hebben: ‘Gelukkig hebben ze nog enkele stoelen laten staan’. Hij gaf veel aandacht aan de inheemse Tlingit en was actief met huisbezoek wat door de Tlingit als teken van respect werd ervaren. Volgens antropoloog Sergei Kan is respect bij de Tinglit een cruciale attitude. Lang hadden ze zich stug verzet tegen het orthodoxe geloof, al voor de “gouden eeuw” van Veniaminov. Vladimir Donskoi doopte vrij snel grote aantallen Tlingit wat leidde tot spanningen in zijn parochie bij een deel van de creolen die zich achtergesteld voelden. Zij wensten een afgezonderde vooraanstaande plek in de kerk en een eigen apart gedeelte op het kerkhof. Priester Donskoi keerde zich tegen dit apartheidsdenken binnen zijn parochie en zo bleef de orthodoxe parochie onverdeeld in tegenstelling tot de presbyteriaanse kerken die aparte kerken voor inheemsen en blanken oprichtten. Niet lang daarna waren de meeste (veelal traditionele) Tlingit gedoopt en overgegaan tot het orthodoxe geloof, een kleiner deel werd protestants. De pas gedoopte Tlingit stamleiders vroegen wel als ‘tegenprestatie’ om grote iconen. Afnemende spanningen en bouw van nieuwe kerken De spanningen tussen protestanten en orthodoxen namen vanaf 1906 af na een correspondentie tussen de protestantse leider dominee Sheldon Jackson en de orthodoxe bisschop Tichon (die in 1917 patriarch van de Russische Orthodoxe kerk zou worden). Toch keert deze clash nog regelmatig terug in orthodoxe publicaties en een Russisch-orthodoxe website noemt de tijd na 1867 ‘een overval door katholieke en protestantse sektarische groepen’. De orthodoxe parochiescholen waren inmiddels overgestapt op het Engels naast het Russisch (in Sitka al voor 1867), al is wel bekend dat het peil van het Russisch vrij laag was. Ten tijde van de overdracht in 1867 was het orthodoxe geloof al ruim honderd jaar een belangrijke culturele kracht in Alaska. Dat bleef zo ondanks meerdere periodes van interne verwaarlozing en slecht bestuur. Perioden van relatieve welvaart, zoals werkgelegenheid in de jacht op zeezoogdieren voor de waardevolle vachten (de tweede ‘fur rush’) in de tweede helft van de 19e eeuw, en in de visconservenindustrie rond de 19e-20e eeuwwisseling, werden door orthodoxe gelovigen benut omnieuwe kerken te bouwen. Hoe kon het orthodoxe geloof zich verder verspreiden over Alaska? Enkele verklaringen. De ‘Russische’ Orthodoxe Kerk in Alaska is een diep geworteld en uniek inheems instituut geworden door een proces van selectieve assimilatie. Factoren die hierin hebben meegespeeld zijn: het dopen van inheemse volken door de eerste orthodoxe lekenkolonisten uit Siberië, de vestiging van de kerk door bloedverwantschap (vermenging van de bevolking), de praktijk van het peetouderschap, het gebruik van inheemse talen in de liturgie, het aanstellen van inheemse priesters en de geïsoleerde ligging van inheemse dorpen. Maar er speelde meer zoals de krachtige steun van de eerste orthodoxe monniken (en later ook van priesters) voor de inheemse bevolking tegen hun uitbuiting door de Russisch Amerikaanse Compagnie (RAC), het wederzijds dragen van borsttekens respectievelijk amuletten of iconen en kruisen en vooral het betonen van respect voor de inheemse bevolking. Toch zijn volgens historicus en orthodox priester dr. Michael Oleksa uit Alaska deze verklaringen niet afdoende. Want waarom zouden mensen de religie aanhangen van nieuwkomers die eerst dodelijke westerse ziektes meebrachten en die daarna overstapten op brute uitbuiting? Een extra belemmerende factor is het patriarchale karakter van de Russische en orthodoxe cultuur, want Alaskaanse inheemse culturen zijn vaak matrilineair d.w.z. ze kennen banden met de voorouders langs vrouwelijke lijn. Een kerkelijke huwelijksinzegening kan dan ineens een obstakel vormen. Daarom zoekt priester Michael Oleksa zelf het Vader James Gust in Nanwalek gaat voor bij de huwelijkssluiting van zijn dochter op 15 februari 2021 (Foto: Theologisch Seminarie St Herman, Kodiak).
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=