Jaargang 68 Nummer 1

Pokrof 10 bestemd. Hij studeerde af en promoveerde in de economie. Maar reeds op de middelbare school was Juri gefascineerd geraakt door de Orthodoxe liturgie, las hij veel in de Bijbel en begon hij zelf zijn toekomst binnen de Kerk te zien. Hij herinnert zich de woorden van Mat. 9:35: ‘De oogst is groot, maar er zijn weinig arbeiders’ als persoonlijke oproep te hebben ervaren. De kring van de Orthodoxe gelovigen in de grote Sovjet-steden was erg klein en Juri raakte vrij snel bekend met de meest prominente figuren binnen de Kerk en werd opgenomen in het centrum van het kerkelijke leven. Hij studeerde theologie aan de Geestelijke Academies van Leningrad en Moskou en aan het beroemde Orthodoxe Theologische Instituut van Saint-Serge in Parijs. V. Georgijs theologische interesse betreft twee verwante gebieden, de catechisatie en de modernisatie van de Russisch-orthodoxe liturgie. Beide gebieden hebben rechtstreeks te maken met twee momenten: de noodzaak van een post-Sovjet-theologie of een theologie na de Goelag én een noodzaak van het theologisch talent waarmee ik dit artikel begon. Vertalenvande liturgische teksten V. Georgijs theologische interesse voor het vertalen van de liturgische teksten van het Kerkslavisch in het hedendaags Russisch is heel vroeg gewekt, reeds in de vroege jaren zeventig van de vorige eeuw. Hiermee staat hij in een traditie van een minderheid van kerkelijke hervormers. De aanzetten om de liturgische taal van de Russische-orthodoxe Kerk te moderniseren gaan terug naar de eerste decennia van de negentiende eeuw, gemarkeerd door de oprichting van het Russische Bijbel Genootschap in 1812. De discussie binnen de Kerk over de noodzaak om Kerkslavisch te vervangen door het modern Russisch laait sindsdien met enige regelmaat op en wordt op de cruciale momenten vertroebeld door de inmenging van de politiek. De reform zou bijvoorbeeld waarschijnlijk doorgevoerd zijn tijdens de lokale raad van de Russisch-orthodoxe Kerk van 1917–1918, maar de zitting van het concilie werd vertraagd door tsaar Nicolaas II en verder bemoeilijkt door de Russische Revolutie van 1917, zodat maar zeer geringe moderniseringen van de taal konden worden doorgevoerd. Terwijl er geen theologisch valide argumenten bestaan tegen de vertaling van het Kerkslavisch dat voor de meeste kerkgangers onbegrijpelijk is, worden de reformisten van schending van sacrale fundamenten en de heresie van het protestantisme beticht. Aan de andere kant van de barricades vindt men dat terwijl de introductie van het Kerkslavisch in de liturgie door Cyrillus en Methodius in de negende eeuw een progressieve daad was, het blijven gebruiken ervan in de eenentwintigste eeuw niet alleen van conservatisme getuigt, maar ook gevaarlijk is. Men vindt dat hiermee het onbegrip van wat er in de liturgie gebeurt als machtsmiddel wordt gebruikt om het volk dom te houden. Vertalingen van de liturgie naar het modern Russisch door v. Georgij Kotsjetkov en de kring rond het door hem in 1998 opgerichte Instituut van St. Filaret hebben tot controverses binnen de Kerk geleid en worden door zijn tegenstanders als de belangrijkste reden voor hun kritiek gebruikt. Terwijl er politieke en ook andere motieven achter schuilen, kunnen de controverses rond v. Georgij op die manier als theologische discussies worden ingezet. Missionair werk De modernisering van de liturgie is echter een essentieel onderdeel van het missionaire werk waarin v. Georgij sinds de jaren zeventig eerst nog clandestien en sinds de perestrojka officieel zeer actief in is. Dit werk behelst voornamelijk catechisatie, Bijbellezen en liturgie die hij vanuit zijn Instituut en ook vanuit de door hem opgerichte Transfiguratie Broederschap leidt. Meer dan zeventig jaar Sovjetstaatsatheïsme veroorzaakte een breuk in het religieuze leven en heeft bij grote bevolkingsgroepen geleid tot het analfabetisme voor wat betreft de kennis van de liturgie, de Bijbel en de Orthodoxie. Daarom wordt catechisatie beschouwd als een cruciaal onderdeel van het helen van de breuk. Het programma voor de catechumenen binnen de Transfiguratie Broederschap is een veelomvattend leertraject met naast de religieuze opvoeding ook moreel onderricht. De catechumenen worden begeleid in het leren te leven overeenkomstig de tien geboden. Kenmerkend is daarbij dat in dit leertraject de uitdagingen en vragen van het moderne Rusland niet worden geschuwd, maar juist aangesproken worden en vanuit verschillende perspectieven, bijvoorbeeld vanuit de patristieke bronnen, de Russisch-orthodoxe traditie, de moderne en postmoderne filosofie, de literatuur en de kunst worden aangegaan. Deze maatschappelijke betrokkenheid en genuanceerde beredenering van eigen theologische en sociale posities is kenmerkend voor vader Georgijs Broederschap die voornamelijk uit de intelligentsia bestaat.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=