Jaargang 67 Nummer 5

Pokrof 11 We hebben in Wit-Rusland een breed gedragen protest gezien tegen presi- dent Loekasjenko, die wel de laatste dictator van Europa wordt genoemd. De toevoeging ‘laatste’ zou weleens te optimistisch kunnen zijn. Hoe is de kerkelijke situatie in Wit-Rusland? Hoe reageerden de kerken op de pro- testen die ontstonden in de maanden na de frauduleuze verkiezingen van augustus 2020? Hoe de situatie is, wanneer u dit artikel leest weet alleen God! ‘ B jéla Rus’ betekent in het Nederlands ‘Wit-Rusland’. De naam zelf zegt het al: het gebied is historisch en cultureel nauw verwant met Rusland, maar toch ook niet zomaar hetzelfde. Er was ook veel invloed van- uit Polen en Litouwen. Het westen van het land werd lang door Polen geregeerd en het oosten door Rusland. In 1922 ontstond de Wit-Russi- sche Socialistische Sovjet Republiek, die pas in 1945, toen Polen naar het westen moest op- schuiven, haar huidige omvang kreeg. In 1991 werd het land ook in de praktijk onafhankelijk, wat voor de meeste inwoners van het land trou- wens als een verrassing kwam. De Sovjet-Unie werd opgeheven, een politieke beslissing van de toenmalige presidenten Jeltsin (Rusland), Kravtsjoek (Oekraïne) en Sjoesjkevitsj (Bela- rus). Sinds 1994 regeert Loekasjenko het land met harde hand. Men spreekt tegenwoordig vaak over een unieke eigen Wit-Russische (en ook Oekraïense en Russische) identiteit. Die identiteit is er vroegerwel geweest,maar is door de communistische revolutie, de collectivisatie van de landbouw en de Tweede Wereldoorlog grondig vernietigd. Ik zou nu liever spreken van een ‘‘post-Sovjet’ identiteit, waarbij Wit-Rus- land meer in het communistische verleden is blijven hangen dan de omringende landen. Religie De historie van Wit-Rusland is nog wel terug te vinden in het kerkelijke landschap. Ongeveer 80% van de bevolking is traditioneel Orthodox. Een groot deel van Wit-Rusland valt al eeuwen onder het patriarchaat van Moskou. Ongeveer 15% van de bevolking is traditioneel rooms-ka- tholiek. Demeerderheid volgt de ‘Latijnse’ ritus. Het zijn vooral Polen en Litouwers. Een kleine groep volgt de Byzantijnse ritus. Deze Grieks- katholieke groep bestaat vooral uit Wit-Russen en Oekraïners. Er zijn ook protestantse kerken. Traditioneel zijn dat vooral lutheranen en bap- tisten. Tot slot wonen er op het platteland rela- tief veel Oudgelovigen, die na 1650 hard zijn ver- volgd en weggedrukt naar de randen van het Russische Rijk. Tijdens de perestrojka kwamdat allemaal weer in de openbaarheid. Het percen- tage van de bevolking dat het geloof ook daad- werkelijk praktiseert is vermoedelijk veel lager. Wit-Rusland is meer geseculariseerd dan de om- Kathedraal van de H. Geest, Minsk, Belarus (Foto: Wikimedia/Hanna Zelenko) De kerken in Wit-Rusland/ Belarus tussen twee vuren