Perspectief 2021-50

2020-50 Heerlijke theologie, maar ontoereikend 5 Theologie is een oud ambacht - ontstaan in de eindfase van het OT. De in veel cultuurlan- den opduikende Wijsheid, het met het verstand doorgronden van de wereld en de werkelijkheid die daarachter schuilgaat, die Wijsheid ging ook aan Israel niet voorbij. Maar waar die Wijsheid in andere beschaving uiteindelijk leidde tot filosofie die zich losmaakte van de religie, daar verbond in Israel de Wijsheid zich met de Openbaring. Wijsheid werd theologie: het gelovig doordenken van God en wereld. Dit boek is een waardig moment in die lange, theologische traditie. Het wil zijn een uitleg van het Symbool , dat dateert uit de vierde eeuw dateert, ver vóór de scheiding van Rome en Reformatie. Maar dit betekent niet dat de auteurs de hete hangijzers van het 16 de - eeuwse schisma vermijden door te vluchten in een geromantiseerd verleden. Dan was het een historisch boek geweest; maar het is een echt theologisch boek. Het trekt denklijnen vanuit de drieslag die het Symbool structureert: Vader-Zoon-Geest. Deze drieslag is in de Kerk nog wel eens vereenvoudigd tot: Schepper-Verlosser-Heiliger. Dan trekt de zonde meestal weg uit de schepping en nestelt zich in het tweede en vooral in het derde deel van de drieslag. Christus redt ons van de zonde, de Geest sterkt ons in de strijd tegen de zonde en troost ons in ons falen. En de schepping is een goede schep- ping, tenminste, wat wij onder ‘goed’ verstaan. In een goede schepping is er alle ruimte voor bespiegelingen over onze kwaliteiten en mogelijkheden; wij worden verleid om in de wereld iets te gaan bouwen . Vooral met de Renaissance is die weg ingeslagen en het schema natuur-genade maakte tot op zekere hoogte ook ruim baan voor dit soort gedachten. De Reformatie ging heel hier een andere weg door uit te gaan van een gevallen schepping. Dat God onze schepper is, herinnert ons niet allereerst aan onze kwaliteiten maar aan zonde en ellende . Aldus de Heidelbergse Catechismus en de Nederlandse Geloofsbelijdenis . Dit grote verschil tussen Rome en Reformatie, natuur-genade vs zonde-genade, ging door heel de theologie. Pas in de 20ste eeuw is een inzet gekozen waarin Rome en Reformatie elkaar kunnen naderen. De Nouvelle Théologie, en zeker Henri de Lubac, mogen we in dit verband met ere noemen. Die toenadering weerspiegelt zich in dit boek.