Perspectief 2017-38

Perspectief 22 ‘Theologiseren vanuit literaire beelden’ Inleiding en aanbieding Ton van Eijk Geachte aanwezigen, Veel kerken kennen in hun liturgie een Kyrie-litanie. Maar de litanieën waarvan die van het Heilig Sacrament er een is zijn typisch katholiek: ze richten zich tot heilige personen of bezingen heilige zaken. Ze worden gerekend tot uitingen van volksvroomheid. Het post-tridentijns katholicisme heeft soms een ware wildgroei van deze devotie te zien gegeven. Zelf was ik met de litanie van Maria en die van Alle Heiligen al vroeg vertrouwd. Met die van het Heilig Sacrament maakte ik pas kennis op 15 november 1998. Op die dag werd de litanie uitgevoerd op muziek van W.A. Mozart in de Maartenskerk te Hillegom onder leiding van Mark Lippe die in de parochie organist was (- ik ben blij vereerd dat hij vanmiddag hier is; zonder hem zou ik waarschijnlijk van de litanie van het Heilig Sacrament nog steeds niet geweten hebben en was dit boek er niet gekomen). Toen ik meer dan tien later de folder met de tekst van de litanie onder een stapel terugvond leek het me de moeite waard er een commentaar bij te schrijven. Ik was met dat werk al een heel eind gevorderd, toen ik ontdekte dat van de litanie op sacramentsdag 2013 door het Vaticaan een editio typica (normatieve uitgave) was gepubliceerd. Die was er tot dan toe niet, ofschoon ze toch heel populair was. Niet alleen vader en zoon Mozart, verschillende Midden-Europese componisten hebben haar getoonzet en de Zuid-Europese Palestrina (gestorven in 1594) moet wel de eerste zijn geweest. Gelukkig verschilt de nu officieel erkende versie niet veel van de tot dan toe gangbare: er zijn enkele aanroepingen weggelaten en een paar andere toegevoegd. Een litanie bestaat uit meerdere delen. Ik heb me in mijn boek beperkt tot de aanroepingen. Die zijn vaak mooi en bijna altijd interessant. Ik heb drie genres onderscheiden: daar zijn op de eerste plaats de beelden, ontleend aan de Bijbel bemiddeld

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=