Bij het eerste doorbladeren van de bundel “Vredeseducatie in de Krijgsmacht” viel me vooral de grote diversiteit van de artikelen in deze bundel op, Dat betrof niet alleen de taal (naast Nederlandse ook Engelstalige artikelen) en het verschil in stijl, maar vooral de breedte van de besproken onderwerpen. Van een artikel over de ethiek van Dietrich Bonhoeffer, de Covid-19 pandemie, de zorg voor veteranen tot natuurlijk het eigenlijke onderwerp van vredeseducatie in het leger.

De vraag die na lezing van het boek van Olivier Roy ‘Is Europa nog christelijk’ overblijft is of er nog toekomst is voor religie in Europa. Roy (1949) is een Franse politieke wetenschapper die zich intensief heeft bezig gehouden met de studie van de Islam. In dit boek dat dit jaar in Nederlandse vertaling door KokBoekencentrum werd uitgegeven, gaat Roy in op de betekenis van de christelijke religie voor Europa. De islam komt pas aan het einde van het boek aan de orde.

Waarom zou je je, wanneer je betrokken bent bij de (christelijke) oecumene, willen verdiepen in een bundel artikelen over aandacht voor de spirituele kant van ziek-zijn en zorgverlening? Misschien gewoon omdat we allemaal sterfelijke mensen zijn en de ‘zinvraag’ zich het scherpst aandient wanneer je vanzelfsprekendheden – bijvoorbeeld je gezondheid of die van je dierbaren – op de tocht staan. En de religieuze mens, volgens het boek Genesis geschapen naar Gods beeld en gelijkenis, dan de vraag naar God stelt. Met woorden en beelden uit de eigen geloofstraditie en de eigen persoonlijke geschiedenis.

In 1559 werden op verzoek van koning Philips II door de bisschop van Rome, paus Paulus IV, nieuwe bisdommen opgericht in de Nederlanden. Utrecht werd aartsbisdom en daarmee verbonden werden Groningen, Leeuwarden, Deventer, Haarlem en Middelburg. Brabant en Limburg kwamen bij Luik. Deze “katholieke” kerkelijke reformatie kwam te laat. Ondanks de komst van Alva met zijn soldaten lukte het niet om de volksopstand te beëindigen. Van een pacificatie was geen sprake. Al helemaal niet op godsdienstig gebied. Het bisdom Haarlem werd in 1592 formeel opgeheven. Het bisdom Deventer ook. De laatste bisschop van Haarlem werd nog naar Deventer overgeplaatst, maar hij stierf daar een maand na zijn verhuizing. Ook Utrecht verdween in 1580 als aartsbisdom na 21 jaar.

Dr. E. Bouter stelt in dit boek het urgente probleem van de verdeeldheid van de christenen aan de orde. Er is veel verdeeldheid onder protestantse christenen in Nederland. Hij analyseert de redenen van het steeds maar weer verkassen. Er is sprake van een mentaliteit van wat hij noemt: ‘oase-christenen’, die vooral op zoek zijn naar een voedingsbodem voor hun eigen geloof. Tel daarbij op de wijdverspreide consumenten-mentaliteit, waarbij vooral persoonlijke groei of ronduit entertainment centraal staan, en we zien dat de kerk mensenwerk is geworden. We hebben veel verloren sinds de ene Kerk is opgebroken in steeds meer kleine stukjes ‘oase’, aldus Bouter. Kortom, het is zaak om de ene Kerk te hervinden en over de verdeeldheid heen te groeien.

De biografie van Herman Verbeek, die de Groningse historicus Stefan van der Poel heeft geschreven, leest als een overzicht van vijftig jaar kerkelijke, politieke en sociaal-culturele geschiedenis van ons land, heel speciaal van het Noorden. De periode tussen de priesterwijding van Herman in 1963 en zijn overlijden in 2013 was getuige van vele, niet altijd glad lopende ontwikkelingen. Herman stond daar midden in, ook letterlijk: hij probeerde de ontwikkelingen mee te sturen, niet altijd met succes, maar met alle hartstocht en eigenzinnigheid die er in hem was.

De zaak van Asia Bibi die in november 2010 op grond van de Pakistaanse Blasfemiewet ter dood werd veroordeeld, werd jarenlang nauwlettend gevolgd door de internationale media. De Franse journaliste, Anne-Isabelle Tollet, speelde daarin een voortrekkersrol. Ze volgde de zaak vanaf het begin. In Frankrijk en in Europa mobiliseerde ze de aandacht voor het lot van deze katholieke vrouw. Asia Bibi zat negen jaar gevangen, veelal in erbarmelijke omstandigheden. In oktober 2018 werd ze door het Hooggerechtshof van Pakistan vrijgesproken. Een half jaar later kon ze samen met haar man Ashiq en haar twee dochters Pakistan verlaten. Het gezin week uit naar Canada waar het een nieuw thuis vond.

In zijn vermaarde Belijdenissen schetst Augustinus (354-430) een ideaalbeeld van zijn moeder Monnica (331-397). Augustinus begon tien jaar na het overlijden van zijn moeder met het schrijven zijn autobiografie, die hij in het jaar 401 voltooide. De tijd doet veel met herinneringen, zeker als het om een geliefde en dierbare persoon gaat. Deze autobiografie wil bovendien meer zijn dan een levensbeschrijving. Augustinus vertelt hierin hoe hij tot geloof kwam, hoe hij God leerde kennen. Daarin speelde zijn moeder een hele belangrijke rol.

De laatste jaren wordt er in Nederland door reformatorische auteurs met passie geschreven over de eenheid van de Kerk. Het boek “Eén Kerk – Weg uit de verdeeldheid” van Dr. Bert Loonstra, dat in november 2019 uitkwam, past in die trend. Dit boek is, zo zegt Loonstra in het voorwoord, voortgekomen uit het verlangen de verdeeldheid tussen de vele kerkgenootschappen te overwinnen. Ontmoetingen en ervaringen met christenen uit andere kerken hebben hem gesterkt in het schrijven van dit boek.

In dit boek laat de schrijver ons kennis maken met de geschiedenis van de Kerk van het Oosten, tegenwoordig ook wel de Assyrische Kerk van het Oosten genoemd. Het gaat over een fascinerende geschiedenis die zich vanuit Mesopotamië en Perzië in haar gloriedagen uitbreidde tot in verschillende Aziatische regio’s en landen, inclusief India en China. Tegenwoordig treft men nog slechts enige zeldzame sporen aan van deze Kerk die ooit in missionaire zeggingskracht en ook getalsmatig de christelijke volgelingen van de Kerk in het Westen ver overtrof. Vandaag treft men nog enkele tienduizenden christenen aan in Irak, en verder enkele honderdduizenden die zijn uitgeweken of gevlucht naar de VS, Australië en Zweden. (Het aantal Assyrische christenen in Nederland is rond 500).